Gaat Marokko Europa van groene stroom voorzien?

• 

  Marijn Duintjer Tebbens

  verslaggever
• Samira Jadir

  correspondent Marokko

Bij de overgang van fossiele naar duurzame energie krijgt Nederland mogelijk hulp van Marokko. De afgelopen jaren heeft het land zich ontwikkeld als voorloper in de productie van zonne- en windenergie.

Premier Mark Rutte is woensdag op bezoek in het land om de mogelijkheden te bespreken voor de levering van groene waterstof uit Marokko. De Nederlandse industrie ziet groene waterstof als vervanger voor kolen en gas, daarnaast wil Nederland een toegangspoort worden voor de aanvoer van waterstof naar de rest van Europa.

Voor de productie van groene waterstof is een overschot aan duurzame energie zoals zon- en windenergie nodig en Marokko heeft op dat gebied grote ambities. Maar uit het land zelf klinkt kritiek.

Duizenden spiegels

Vlak bij de zuidelijke stad Ouarzazate bevindt zich een van de grootste zonne-energiecentrales ter wereld. Het complex produceert sinds 2018 groene stroom voor ruim 2 miljoen Marokkanen. Dat gebeurt onder meer met een toren van 250 meter hoog.

De top van de toren is gevuld met vloeistof. Duizenden spiegels rondom de toren reflecteren de hele dag zonlicht, waardoor de vloeistof tot honderden graden wordt verwarmd. Hiermee worden vervolgens stoomturbines aangedreven om elektriciteit te maken.

Als het aan Tarik Hamane, directeur van het Marokkaanse agentschap van duurzame energie, ligt, zijn er in de toekomst ook mogelijkheden voor export. "We geven natuurlijk prioriteit aan de lokale consumptie. Maar onze productiecapaciteit is groot, dus we kunnen ook voorzien in de behoeftes uit het buitenland."

Volgens de Hamane zou Marokko in 4 tot 8 procent van de wereldwijde behoefte aan groene waterstof kunnen voorzien. De energiedrager zou in waterstoffabrieken in Marokko worden gemaakt en vervolgens per schip of via buizen worden getransporteerd.

Kritiek

Tijdens zijn bezoek heeft Rutte een strategisch partnerschap met Marokko ondertekend over samenwerking rond duurzame energie. "Ik ben ervan overtuigd dat Marokko de juiste kaarten heeft om een leider in de groene waterstof te worden. En wij willen daarin een partner zijn", zegt de minister-president.

Volgens topman Hamane is er ook al contact met de Rotterdamse haven. In het kielzog van premier Rutte reist ook een delegatie van Nederlandse bedrijven mee naar Marokko. Maar die focus op buitenlandse afnemers zorgt binnen Marokko ook voor kritiek. Zo'n 80 procent van de elektriciteit in Marokko wordt momenteel nog opgewekt in kolen -en gascentrales.

"Marokko moet eerst de binnenlandse markt van groene stroom voorzien, voordat ze de blik op het buitenland richt", vindt Mohammed Tazrouti van Greenpeace Marokko. Hij zegt een "nieuw kolonialisme" vanuit het globale Noorden te vrezen. Als anderen er met onze duurzame energie vandoor gaan, zegt de activist, zal Marokko nooit energieonafhankelijk worden.

Klimaatverandering

Marokko is een van de landen die gebukt gaat onder de gevolgen van een opwarmende aarde, al heeft het land met 37 miljoen inwoners in vergelijking met Europese landen weinig bijgedragen aan klimaatverandering. Noord-Afrika warmt twee keer sneller op dan het wereldgemiddelde en in 2060 zou het 1 tot zelfs 3 graden warmer kunnen zijn. Hoeveel de aarde verder opwarmt, hangt af van hoe snel de mensheid erin slaagt de uitstoot van broeikasgassen te verminderen.

Bij die energietransitie hoopt Marokko dus een grote rol te kunnen spelen. Er zijn wel zorgen over het grote waterverbruik van de Noor (licht in het Arabisch) zonne-energiecentrale bij Ouarzazate. Voor het koelen van de systemen en reiniging van de zonnepanelen is meer dan 2 miljoen kubieke meter water per jaar nodig. En dat, zegt Greenpeace-activist Tazrouti, terwijl de lokale bevolking nu grote watertekorten te maken heeft. Boer Mohamed Ait Hamou bevestigt dat. Hij klaagt dat hij per uur moet betalen om zijn land met gerst en peterselie. "In de toekomst zal er nog minder water zijn omdat het weinig regent. Het wordt steeds warmer."

De bedrijfsleider van de Noor centrale zegt desgevraagd dat de hoeveelheid water die het complex gebruikt minder dan een half procent is dan wat de capaciteit is van een nabijgelegen dam waar ze het water van onttrekken. "Dat lijkt me een klein deel en het belang voor ons land is groot." Bedrijfsleider Mustapha Sellam zegt vooral trots te zijn. "Ik draag bij aan de ontwikkeling van mijn land en ik help het klimaat en Moeder Aarde te beschermen. Hopelijk kunnen we veel landen helpen, inclusief Nederland."