Al decennia is het een hoofdpijndossier voor alle betrokken partijen: de problemen in de jeugdzorg. Vandaag kwam er dan eindelijk een akkoord met daarin afspraken om de problemen - hopelijk - op te lossen. Cathalijne Dortmans, voorzitter commissie Jeugd bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, licht toe hoe deze hervormingen het tij moeten keren.
Het had heel wat voeten in de aarde en er waren veel partijen bij betrokken, maar vandaag werd dan eindelijk de Hervormingsagenda Jeugd gepresenteerd. Nadat het kabinet in 2021 nieuwe bezuinigingen aankondigde, lagen de gesprekken lang stil. "We hebben gezegd: dat kan niet. Die fout willen we niet nog een keer maken", zegt Dortmans in gesprek met Nieuwsuur.
Dortmans doelt op de beslissing in 2015 om de verantwoordelijkheid van de jeugdzorg van het Rijk naar de gemeenten te verplaatsen. Een ingrijpende verandering die gepaard ging met forse bezuinigingen. Het idee hierachter was dat gemeenten dichter bij kinderen staan en daarom betere zorg kunnen verlenen. Dit zou leiden tot minder kosten.
Het tegenovergestelde gebeurde. De afgelopen jaren zijn de kosten en de wachtlijsten alleen maar toegenomen.
Breder beeld
Desondanks staat Dortmans nog altijd achter de keuze om gemeenten verantwoordelijk te maken voor de Jeugdzorg. "Wij hebben een breder beeld van problemen die er spelen binnen een gezin. Een hulpvraag kan bijvoorbeeld gepaard gaan met schuldenproblematiek. Wij zien het in samenhang."
In het akkoord is onder meer vastgelegd dat duidelijker moet worden wat precies onder jeugdhulp valt. "Op dit moment is de Jeugdwet een vrij open wet. Gemeenten hebben weinig mogelijkheden om te zeggen: dit valt onder jeugdzorg en dit niet", aldus Dortmans.
Daarnaast is afgesproken dat gemeenten meer gaan samenwerken bij het inkopen van gespecialiseerde hulp. Nu gebeurt het nog vaak dat gemeenten afzonderlijk bedrijven inhuren, bijvoorbeeld voor administratie, maar in de toekomst ligt dat bij de 42 jeugdzorgregio's. "De winst is minder bureaucratie en bestuurlijke druk", zegt Dortmans. "Als we dat regionaal kunnen aanpakken, scheelt dat veel gemodder."
Wachtlijsten
Een van de grootste pijnpunten in het jeugdzorgdossier zijn de lange wachtlijsten. Een belangrijke oorzaak hiervan is dat dat meer jongeren in de jeugdzorg terecht zijn gekomen. Waar in 2015 1 op de 10 jongeren gebruik maakte van de jeugdzorg, is dat nu ongeveer 1 op de 8.
Dat moet omlaag, vinden de betrokken partijen. Vaker een beroep doen op de sociale omgeving van het kind, in plaats van het direct door te verwijzen naar de jeugdzorg, kan volgens hen een oplossing zijn. "Kinderen denken vaak dat ze de enige zijn met een probleem, terwijl andere kinderen in dezelfde klas hetzelfde probleem hebben", schetst Dortmans. "Ze kunnen worden geholpen met groepsgesprekken en bijvoorbeeld toneelvoorstellingen. We moeten niet alles op een individueel kind plakken."
Daarnaast zijn de lange wachtlijsten een arbeidsprobleem, zegt Dortmans. "We hebben niet voldoende arbeidskrachten, vooral specialisten."
Uithuisplaatsingen
Tot slot reageert Dortmans op de afspraak dat er minder snel overgegaan wordt op een uithuisplaatsing. De negatieve gevolgen hiervan zijn groot, voor zowel ouders als kinderen. "Soms moet je niet de kinderen, maar de ouders helpen. Die beweging willen we maken."
