Startgeld kan helpen bij huisartsentekort, zeggen jonge dokters én de minister

• Judith Pennarts

  verslaggver Nieuwsuur

Het tekort aan huisartsen wordt een steeds groter probleem. Op sommige plekken stoppen praktijken omdat ze geen opvolger kunnen vinden. Daarom zouden beginnende huisartsen die een praktijk willen starten of overnemen financiële steun moeten krijgen, vinden jonge dokters die Nieuwsuur spreekt.

Ook minister Ernst Kuipers (Volksgezondheid) denkt dat zo'n subsidie kan helpen tegen het huisartsentekort. Zorgverzekeraars kunnen hier geld voor vrijmaken, zegt Kuipers. Die hebben een zorgplicht en moeten voldoende huisartsenzorg inkopen. Van de vier grote zorgverzekeraars geeft nu maar één financiële ondersteuning aan startende huisartsen, zo blijkt na een rondgang van Nieuwsuur.

Weinig zorgen

Exacte cijfers zijn niet bekend, maar in de grote steden en veel dorpen zitten duizenden mensen zonder huisarts. Overal in het land zijn openstaande vacatures of sluiten praktijken die geen opvolger kunnen vinden. 60 procent van de praktijken weigert nu al nieuwe patiënten. Binnen zes jaar gaat ook nog eens bijna een op de drie huisartsen met pensioen.

Veel jonge huisartsen werken tegenwoordig liever zonder vaste praktijk. Zo'n waarnemer werkt in verschillende praktijken en huisartsenposten. Dat verdient goed en geeft weinig zorgen. Het aandeel huisartsen met een eigen praktijk daalde de afgelopen twintig jaar van 84 naar 61 procent.

Dat terwijl praktijkhouders essentieel zijn om de zorg betaalbaar en toegankelijk te houden. Die huisarts is op een vaste locatie tientallen jaren het aanspreekpunt voor een vaste groep patiënten in de buurt. "Uit onderzoek blijkt dat mensen met een vaste huisarts langer leven, gezonder zijn en minder kosten maken", zegt huisarts Sophie Brühl.

Brühl startte twee jaar geleden met het initiatief Buurtdokters. "Wij matchen praktijken die een opvolger nodig hebben met jonge dokters die een praktijk willen overnemen." Op deze manier realiseerde Buurtdokters in twee jaar veertien praktijken.

Huisarts per bakfiets

Zelf een praktijk beginnen is enorm ingewikkeld. Je bent naast arts ook ondernemer en moet beslissingen nemen over huisvesting, investeringen, personeel en onderhandelen met zorgverzekeraars. Een starter loopt tegen veel praktische problemen aan.

Huisarts Bernard Leenstra kan daarover meepraten. Hij start vanaf 1 mei met een collega een nieuwe praktijk in Hilversum, maar nog zonder praktijkruimte. "Overal is een huisartsentekort, maar er zijn amper geschikte locaties." Leenstra gaat voorlopig per bakfiets langs bij zijn patiënten en daarnaast doet hij consult via de mail en de telefoon.

Ook Joep ter Haar, huisarts in in Den Haag, kon twee jaar geleden geen locatie vinden. Hij belandde uiteindelijk in een hotel. "Dat was toen betaalbaar, omdat alle hotels leegstonden vanwege corona." Hij ontvangt 's ochtends patiënten in het hotel en 's middags werkt hij vanuit huis via mail en telefoon.

Ter Haar werkte aanvankelijk ook nog in het ziekenhuis van de gevangenis van Scheveningen. Want een startende huisarts met een nieuwe praktijk heeft de eerste jaren te weinig inkomen om van rond te kunnen komen. Na een jaar kreeg Ter Haar ter financiële ondersteuning een soort startsubsidie van zorgverzekeraar Zilveren Kruis, waardoor hij kon stoppen met zijn werk in de gevangenis.

Brood op de plank

"Starters hebben een duwtje in de rug nodig", zegt Brühl. Zij en huisarts Leenstra hebben zulke ondersteuning tot nu toe niet gekregen. Leenstra: "De gemiddelde huisarts is geen ondernemer. Met een startsubsidie kan je veel zorgelozer beginnen. Het zou de onrust en de spanning weghalen. Dan zouden veel meer huisartsen die stap zetten."

Ook de Landelijke Huisartsen Vereniging zegt dat een "starterspot" lucht en ruimte kan geven aan huisartsen om de stap naar de eigen praktijk (eerder) te zetten.

Van de zorgverzekeraars staat alleen Zilveren Kruis/Achmea starters financieel bij. CZ verwijst huisartsen desgevraagd naar de bank, VGZ zegt dat premiegeld is bedoeld voor zorg en Menzis vindt huisvesting en financiering een primaire verantwoordelijkheid van de huisarts en de gemeenten.

Volgens minister Kuipers is het toegestaan om zorgpremiegeld in te zetten voor praktijkruimtes. "Als meer mensen op deze manier geholpen kunnen worden om een praktijk te starten, dan is dat buitengewoon waardevol."