De Raad van State doet vanochtend uitspraak in een zaak waarbij stikstof centraal staat. In politiek Den Haag en bij vergunningsverleners wordt met spanning uitgekeken naar de uitspraak. Concreet gaat het erom of de overheid de rekenmethode voor het bepalen van stikstofneerslag in natuurgebieden in stand kan houden.
De rekenmethode van het kabinet komt erop neer dat bij een vergunningsplichtig project de stikstofneerslag tot een straal van 25 kilometer moet worden berekend. Is de neerslag te groot, dan is een vergunning krijgen ingewikkeld. Een wetenschappelijke onderbouwing voor die 25-kilometergrens ontbreekt. Deskundigen verwachten dan ook dat het kabinet de rekengrens niet kan handhaven.
De bron
Door het hanteren van de rekengrens wordt alle stikstofneerslag van projecten buiten een straal van 25 kilometer rondom het project niet toegerekend aan de bron. Een bouwproject - een stal of de aanleg van een nieuwe weg - veroorzaakt in de berekeningen dan ook geen stikstofneerslag meer buiten 25 kilometer afstand. Deskundigen zeggen juist dat ongeveer de helft van de uitstoot van sommige projecten buiten een straal van 25 kilometer belandt.
Leen Hordijk was voorzitter van een commissie die in 2021 adviseerde over stikstofberekeningen. Zijn commissie vond net als het RIVM geen wetenschappelijke onderbouwing voor een afstandsgrens. Een half jaar later kwam die er toch. "Toch zei het ministerie: we maken er 25 kilometer van. Ik had liever gezien dat tot aan de landsgrenzen moest worden berekend."
Eerder gebruikte de minister al een soepelere rekengrens van 5 kilometer bij wegverkeer, waar de Raad van State ook kritisch op was. Daarna is de rekengrens verhoogd naar 25 kilometer, voor alle bronnen van uitstoot.
Er liggen in deomgeving vier natuurgebieden. De stikstofneerslag wordt berekend tot 25 kilometer rondom de snelweg.
Zowel Hordijk als juridisch deskundigen hebben kritiek op de rekengrens. "Deze methode is wetenschappelijk niet te onderbouwen", zegt advocaat omgevingsrecht Rudolf van Binsbergen. "De impact daarvan is dat voor heel veel projecten opnieuw berekeningen zullen moeten worden gemaakt. En dat gaat leiden tot een hoop vertraging."
De verwachting is dat vergunningaanvragers in de nieuwe berekeningen verantwoordelijk zijn voor meer stikstofneerslag in beschermde natuurgebieden. Dan moeten ze meer stikstofruimte kopen om hun aandeel te compenseren.
Het zou de zoveelste tegenslag zijn voor projecten die wachten op een vergunning. Eind vorig jaar verviel ook de bouwvrijstelling, waardoor de vergunningverlening nog meer vast kwam te zitten. Ook voor bouwprojecten moest een stikstofberekening worden gemaakt.
Verrassingen
Kantoren die de berekeningen maken, weten soms niet meer wat ze nog kunnen verwachten. "Ik zoek stabiliteit, niet te veel veranderingen. Wat mij zou helpen is dat het beleid strenger is, zodat je niet wordt verrast door uitspraken van de rechter", zegt ondernemer Tim Mijzen.
Op die verrassingen zitten ook overheden en bedrijven niet te wachten, weet advocaat Van Binsbergen. "Wat klanten nu steeds vaker doen, is kijken naar de totale uitstoot van hun project. Ze gaan verder dan wat is vereist, omdat ze zich niet afhankelijk willen maken van de grillen van de overheid."
