Het zou voor de allerlaatste keer zijn: vier jaar geleden kondigde het kabinet een kinderpardon af, waardoor honderden kinderen die Nederland eigenlijk moesten verlaten toch mochten blijven. Om een herhaling te voorkomen, moesten kinderen en hun ouders veel sneller duidelijkheid krijgen. Maar staatssecretaris van Asiel Eric van der Burg erkent dat "de doorlooptijden van de IND langer duren".
Ondanks de nieuwe regeling zijn er toch weer honderden asielkinderen die langer dan vijf jaar wachten op een beslissing van de IND. Begin oktober 2022 verbleven er 200 niet-vergunninghouders bij het COA, die 17 jaar of jonger zijn en die hier vijf jaar of langer verblijven, zo meldde de staatssecretaris onlangs aan de Tweede Kamer.
De overheid heeft geen zicht op álle vreemdelingen die zich zonder verblijfsvergunning in Nederland bevinden. In werkelijkheid ligt dit aantal dus nog hoger. "Nadat kinderen uitgeprocedeerd zijn, registreert de IND niet of zij nog in Nederland verblijven of het land verlaten hebben", zegt een IND-woordvoerder.
Ook de 15-jarige Liwaa wacht nu al jaren op een beslissing of hij in Nederland mag blijven. Acht jaar geleden kwam hij samen met zijn familie vanuit Syrië naar Nederland. Op dit moment woont het gezin in een AZC in Katwijk. Een plek waar Liwaa het naar eigen zeggen moet doen zonder privacy en zicht op een toekomst.
Een zwaard van Damocles hangt elke dag boven zijn hoofd, zegt Martin Vegter, juridisch adviseur kinderrechten en migratie van Defence for Children.
"Ik wil een toekomst krijgen, dan word ik wat ik wil worden", zegt Liwaa.
Door de afschaffing van het kinderpardon bestaat er geen regeling meer waar kinderen zich op kunnen beroepen wanneer zij na vijf jaar of langer in Nederland geworteld zijn geraakt. Defence for Children wil dat in Nederland gewortelde kinderen zo snel mogelijk een verblijfsvergunning krijgen.
Migratie-expert Martijn Stronks vindt dat te weinig asielkinderen mogen blijven. "Er komen steeds meer schrijnende gevallen. Dan hebben we straks dus weer een kinderpardon nodig."
Ook ChristenUnie-Kamerlid Don Ceder is bezorgd. "We zijn het afgelopen jaar heel druk met asiel. Maar ik mis de urgentie voor kwetsbare kinderen", zegt hij. "Nu zijn er alweer honderden kinderen waar geen oplossing voor is."
Maar volgens de IND is in de eerste verblijfsprocedure van schrijnende aspecten meestal geen sprake. "Langdurig verblijf ontstaat veelal wanneer geen gehoor wordt gegeven aan de vertrekplicht, nieuwe procedures worden gestart", zegt de IND.
Schrijnende situaties
Als er volgens de regels geen recht is op een verblijfsvergunning heeft de overheid voor schrijnende gevallen nog steeds de optie om in te grijpen. Deze zogenoemde discretionaire bevoegdheid is van de staatssecretaris voor Asielzaken verplaatst naar het hoofd van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND).
In totaal is die bevoegdheid sinds mei 2019 in tien zaken ingezet. Dat kan om meerdere personen gaan. Volgens de IND was de bevoegdheid amper nodig omdat de regeling niet meer te vergelijken is met het kinderpardon. Schrijnende situaties zouden zich volgens de IND in de huidige opzet nauwelijks meer voordoen.
Na het afschaffen van het kinderpardon kreeg de IND ook miljoenen euro's om procedures in de toekomst sneller te maken, zodat er geen nieuwe groep van gewortelde kinderen zou ontstaan die niet kan blijven. Dat is niet gelukt, zegt Kamerlid Ceder.
"Nu de verblijfsprocedures niet korter maar juist steeds langer duren, zijn er de afgelopen jaren veel kinderen bij gekomen die al vijf jaar of langer in Nederland verblijven en nog steeds geen vergunning hebben", zegt Vegter. "Het is nu tijd voor een duurzame oplossing."
De staatssecretaris zegt dat ook al duren de doorlooptijden van de IND langer. "dit is niet noodzakelijk de reden voor het feit dat gezinnen met minderjarige kinderen zo lang in de opvang verblijven. Ook nadat de asielprocedure is afgerond wordt de opvang voor deze groep namelijk niet beëindigd."
