Er moet binnen de overheid een serieuze gedragsverandering komen als het gaat om het openbaar maken van overheidsdocumenten. Dat zegt de voorzitter van het net nieuw ingestelde Adviescollege Openbaarheid en Informatiehuishouding (ACOI), Ineke van Gent in Nieuwsuur. Ze is geschrokken van de manier waarop de overheid informatie moeilijk openbaar maakt.
"Het duurt te lang en het lakken is een soort topsport geworden binnen de overheid. Daar moeten we mee ophouden. Dat defensieve gedrag willen we aanpakken", zegt Van Gent, die vindt dat de overheid de grenzen van de wet oprekt. "Zijpaadjes om iets maar niet openbaar te hoeven maken. Je ziet het wantrouwen tussen burger en overheid toenemen. Niet langer duiken, maar transparant zijn."
Sleutelfiguren
Het adviescollege is ingesteld als onderdeel van de Wet Open Overheid (Woo), de wet die burgers toegang moet geven tot overheidsdocumenten. Vandaag bood het ACOI zijn eerste advies aan: alle werkgerelateerde chatberichten van ministers, staatssecretarissen, bestuurders en hoge ambtenaren, moeten worden opgeslagen.
Van Gent, jarenlang Kamerlid voor GroenLinks en nu burgemeester van Schiermonnikoog, zegt dat al het werkgerelateerde berichtenverkeer centraal en automatisch in een digitaal archief terecht moet komen. Het college noemt berichten van "sleutelfiguren" in het openbaar bestuur van blijvende waarde, ook voor toekomstig historisch onderzoek. Berichten van hoge ambtenaren moet de overheid tijdelijk opslaan, bijvoorbeeld vijf of tien jaar.
Sms'jes
Aanleiding zijn de ten onrechte gewiste sms'jes van premier Mark Rutte. "Zoals hij het deed, kan niet. Dat moet echt anders. Smoesjes en geitenpaadjes kunnen niet meer. Heldere afspraken en heldere regels en het aan de achterkant goed organiseren."
Van Gent maakt daarbij onderscheid tussen sleutelfiguren en andere medewerkers. "Omdat het ook overzichtelijk moet blijven. Het gaat om relevante informatie die goed toegankelijk moet zijn als je daar om vraagt", zegt Van Gent.
Het valt haar op dat bestuurders het vooral hebben over problemen en niet over oplossingen. "Laten ze hun energie steken in oplossingen. Het is helemaal niet zo moeilijk. We zijn echt op dat punt aanbeland. Kijk naar de toeslagenaffaire, de democratie is erbij gebaat."
