Polen nam sinds de invasie van Rusland 1,5 miljoen Oekraïense vluchtelingen op. Maar dat warme welkom staat onder druk. Ook Polen heeft te maken met stijgende prijzen. De Polen zijn bang dat de staat straks geen geld meer heeft voor de eigen burgers.
Hotel Ikar in de West-Poolse stad Poznan biedt vanaf maart onderdak aan 250 Oekraïners. Maar de hoteleigenaar, een Pools staatsbedrijf, wil renoveren. De Oekraïense gasten moeten voor een tweede keer hun koffers pakken.
Lang niet altijd is er nieuwe woonruimte. Soms alleen een kamer ver weg. Vrouwen uit het hotel die werk hadden gevonden bij een Poolse fabriek in de buurt, raken dat werk nu kwijt.
"We worden naar een dorp gestuurd, een afgelegen dorp. Het is 60 kilometer van Poznan en het dorp is klein. Er is geen infrastructuur, slechts één apotheek en geen ziekenhuis", zegt één van de vrouwen, die samen met haar moeder in het hotel woont. "Mijn moeder heeft behandelingen nodig en er is geen kans om daar een baan te vinden. We zijn wanhopig, maar we hebben geen keus."
Veel bewoners van het hotel weten niet waar ze heen kunnen.
Het opvallende enthousiasme en de warmte waarmee de Poolse samenleving de Oekraïners opving, maakt langzaam plaats voor vermoeidheid en soms zelfs weerzin. Dat blijkt ook uit een nieuw, groot onderzoek. "De sceptische minderheid die tegen hulp aan vluchtelingen is, begint langzaam te groeien", zegt socioloog Przemysław Sadura. "Je kunt spreken van een trend."
Bom
De onderzoekers schrokken van de uitkomst van hun onderzoek en twijfelden zelfs of ze moesten publiceren. Uiteindelijk kwam het rapport uit met de titel: 'Polen voor Oekraïne, maar tegen Oekrainers'. Volgens Sadura - één van de onderzoekers - zijn steeds meer Polen bang dat zo'n grote groep vluchtelingen uit Oekraïne simpelweg de wachttijden voor dokters en kleuterscholen langer maakt. En dat de staat straks geen geld meer heeft voor Poolse burgers.
"We waren onthutst door deze resultaten en vroegen ons af of we wel moesten publiceren. We hebben de Oekraïense organisaties geraadpleegd die vluchtelingen helpen, en zij vonden dat we moesten publiceren om erover te kunnen spreken", zegt Sadura, die de groeiende onvrede een bom onder de samenleving noemt.
Vorige maand waren er tijdens de de Poolse Onafhankelijkheidsdag - altijd al een dag waarop Poolse nationalisten samenkomen - leuzen te horen tegen de 'Oekraïnerisering van Polen, tegen Oekraïners. En sinds juli zijn er 170 anti-Oekraïense incidenten bij de politie gemeld.
Beschermen
De Poolse regering heeft aangekondigd dat Oekraïense vluchtelingen vanaf januari eerst de helft en daarna driekwart van de kosten van levensonderhoud zelf moeten gaan betalen. Het idee wekt bezorgdheid onder de Oekraïners. Vooral vrouwen hebben problemen met het vinden van een vaste baan en ze moeten soms drie of zelfs vier kinderen grootbrengen.
De Oekraïners uit hotel Ikar in Poznan kregen voor hun gedwongen vertrek wekenlang hulp van Poolse actievoerders. Ook al haalde dat uiteindelijk niets uit. Het Poolse staatsbedrijf laat Nieuwsuur weten dat de renovatie vanwege de onveilige staat van het gebouw en nieuwe bouwregelgeving "niet langer kan worden uitgesteld".
Ewa Barczak is van het steuncomité voor Oekrainers: "Ons land had beloofd dat we moeders en kinderen, op zoek naar een veilige plek, zouden beschermen. En nu, na maanden van enige stabiliteit in hun leven, trekken we onze handen gewoon van ze af. Terwijl het hier gaat om een hotel dat van de staat is."
Marina Pankratova, een moeder die met haar vijf zonen ook in het hotel woont, zag de teneur de afgelopen tijd omslaan. "We zijn hier met heel veel mensen. Polen denken dat we hun banen inpikken. Ze zeggen dat we hier al negen maanden gratis wonen. Ze zeggen: wij moeten overal voor betalen en jullie niet."
Politieke onrust
Socioloog Sadura maakt zich zorgen over de status van de vluchtelingen in Polen. Rusland zou vluchtelingen kunnen gebruiken om onrust te stoken in Polen en door bombardementen een nieuwe uittocht naar Polen kunnen veroorzaken. Dat zou een recept kunnen zijn voor het aanwakkeren van politieke tegenstellingen en het aanmoedigen van nationalistische partijen.
Sadura: "Het kan politiek worden uitgebuit. Daarom hebben we ons rapport gepubliceerd om zo snel mogelijk het debat te beginnen over de veranderende houding van Polen tegenover vluchtelingen. Zodat een populistische partij geen politieke munt kan slaan uit dit anti-vluchtelingensentiment."
Het hotel is kort na het bezoek van Nieuwsuur ontruimd.
