Jan Kleinnijenhuis
verslaggever Nieuwsuur
Jan Kleinnijenhuis
verslaggever Nieuwsuur
Het kabinet moet een noodleverancier aanwijzen die mensen die hun energierekening niet meer kunnen betalen alsnog van energie voorziet. Daarvoor pleit de toezichthouder Autoriteit Consument & Markt (ACM) in een brief aan minister Rob Jetten voor Klimaat en Energie. De ACM voorziet "grote problemen" als vanaf 1 april energiebedrijven klanten weer mogen afsluiten wegens wanbetaling.
Om te voorkomen dat mensen door een te hoge energierekening in de kou komen te zitten, heeft het kabinet de regels voor het afsluiten vorige week aangescherpt: tot 1 april mogen leveranciers alleen afsluiten na meerdere pogingen om met wanbetalers in contact te komen. Lukt dat niet, dan moet het energiebedrijf eerst ook de gemeente inschakelen om tot een oplossing te komen. Pas als dat niet lukt, mag de klant worden afgesloten.
Maar de ACM is bezorgd over de periode ná 1 april, als de aangescherpte regels vervallen. Een grote groep mensen bouwt nu schulden op bij hun leverancier omdat de termijnbedragen voor energie te hoog liggen. Die groep kan vanaf 1 april ineens weer afgesloten worden.
Honderdduizenden in gevarenzone
De Nederlandse vereniging voor schuldhulpverlening NVVK noemt de situatie "super zorgelijk". "Voor de winter hebben we nu wel goede afspraken gemaakt", zegt voorzitter Marco Florijn. "Maar vanaf 1 april is er niets goed geregeld."
In augustus waarschuwde energiebedrijf Vattenfall al dat zo'n 10 procent van de klanten een te laag maandbedrag heeft ingesteld, en dus schulden opbouwt die pas bij de eindafrekening zichtbaar worden. Als dat percentage representatief is, kunnen vanaf april vele honderdduizenden huishoudens weer met afsluiting te maken krijgen.
Volgens toezichthouder ACM moet de overheid mensen die hun rekening niet kunnen betalen bij een noodleverancier onderbrengen, en indien nodig hun schulden overnemen. Het voordeel van één noodleverancier is dat energiebedrijven ontlast worden én dat mensen met schulden op een centrale plek geholpen kunnen worden. "Een dergelijke noodregeling is gerechtvaardigd in het licht van de buitengewone omstandigheden dit stookseizoen", zegt de ACM.
'Niet nodig'
Toch ziet het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) weinig in de voorstellen. Er is al "verregaande bescherming" door het aangekondigde prijsplafond en een nog in te stellen noodfonds voor wanbetalers, zegt een woordvoerder.
Maar de ACM wijst het kabinet erop dat sommige groepen de komende maanden al afgesloten kunnen worden omdat die niet onder de aangescherpte regels vallen. Het gaat vooral om mensen die geen eigen aansluiting voor elektriciteit hebben, maar onder een centrale aansluiting vallen. Als voorbeelden noemt de toezichthouder "bewoners van studentenhuizen of zorginstellingen en al dan niet permanente bewoners van recreatieparken".
Het kan niet zo zijn dat mensen door betalingsproblemen in de kou komen te zitten.
Het ministerie erkent dat deze groepen niet extra beschermd zijn, maar zegt dat de eerdere regels voor bescherming tegen afsluiting ook al niet voor hen golden. Het ministerie wil deze groepen dan ook geen energie geven via een noodleverancier als ze afgesloten dreigen te worden, zoals de ACM voorstelt. Een noodleverancier zou, volgens de woordvoerder, "een verregaande wijziging van de regelgeving en de marktordening betekenen. We zien dit op korte termijn niet als een begaanbare weg."
Volgens EZK is een volledig afsluitverbod ook ongewenst omdat de schulden van mensen niet opgelost zouden worden. "Het is niet in het belang van de consument om een oplopende schuld te krijgen", zegt de woordvoerder. Bovendien zou een afsluitverbod misbruik kunnen uitlokken, omdat "er geen gevolg optreedt wanneer er sprake is van het niet betalen van een oplopende energierekening deze winter".
Daarmee wijkt het ministerie wel af van uitspraken van minister Jetten in september. "Het kan niet zo zijn dat door betalingsproblemen of wat dan ook energiebedrijven mensen thuis afsluiten en dat je in de koude maanden zonder gas of elektriciteit komt te zitten", zei hij toen bij Op1.
Naast energie is veel meer duurder geworden, zoals je vast hebt gemerkt. Wat inflatie precies voor je betekent, leggen we in deze video uit:
Ook de Tweede Kamer is bijna unaniem tegen het afsluiten van mensen met betalingsproblemen. Een gezamenlijke motie van VVD en SP riep de regering in september op afsluitingen alleen toe te staan "bij aantoonbaar misbruik, fraude of veiligheidsrisico's". 149 van de 150 Kamerleden stemden voor die motie.
De ACM heeft het ministerie ook om extra geld gevraagd. Consumenten gaan "in grote getale" contact opnemen als zij hun rekening niet meer kunnen betalen, verwacht de toezichthouder. De ACM wijst ze dan op hun mogelijkheden: een zaak bij de geschillencommissie, bij de rechter of een aanvraag voor schuldsanering. Consumenten kunnen ook geschilbeslechting bij de ACM aanvragen.
Als de komende maanden blijkt dat de bescherming van consumenten toch onvoldoende is, overweegt het ministerie aanvullende maatregelen. "We zullen scherp monitoren hoe de situatie zich ontwikkelt", zegt de woordvoerder.
