Opeens was-ie er dan toch, een gedeeltelijke militaire mobilisatie in Rusland, van zo'n 300.000 reservisten. Het is een lang gevreesde stap van Poetin, die een mobilisatie tot nu toe leek te vermijden. Waarom neemt Poetin die stap nu toch, en wat betekent die voor het verloop van de oorlog?
"Militair gezien is dit geen omslagpunt", zegt Frans Osinga, hoogleraar oorlogsstudies aan de Universiteit Leiden tegen Nieuwsuur. "Maar politiek gezien zeker wel. Poetin moest iets doen als reactie op kritiek op de oorlog vanuit nationalistische hoek, zoals bloggers op Telegram."
Oekraïners sturen van die mierzoete wenskaarten waarin ze de Russen succes wensen met hun mobilisatiedag.
"We zitten nu middenin de tweede 'fiascofase' van de oorlog", zegt Ruslanddeskundige Hubert Smeets. "De eerste was het mislukken van de Blitzkrieg, de snelle opmars richting Kiev. Er zijn aanwijzingen dat het mislukken daarvan leidde tot een radicalisering van de standpunten van nationalisten en de legerleiding."
"De tweede fase is het succesvolle tegenoffensief van Oekraïne", zegt Smeets. "Maar we weten nog niet hoe die zal uitpakken - wordt die verzwegen, of leidt dit tot nog verdere radicalisering? Een ding is zeker: Poetin is een kat in het nauw, maar we moeten hem wel serieus nemen."
Referendum
Deskundigen zeggen dat de mobilisatie moeilijk los te zien is van aangekondigde referenda in de zelfverklaarde volksrepublieken Loegansk en Donetsk. Die kunnen eind deze week stemmen over annexatie door Rusland, net als de inwoners van de deels door Rusland bezette regio's Cherson en Zaporizja in het zuiden van Oekraïne. Als een meerderheid kiest vóór annexatie, zal Rusland die gebieden als Russisch beschouwen.
"Poetin moet deze mobilisatie ook kunnen legitimeren", zegt Osinga. "Het is natuurlijk een grote erkenning dat zijn 'militaire operatie' niet is gelukt. Het referendum helpt daarbij: als die gebieden als Russisch grondgebied worden gezien, is het gelegitimeerd om extra mensen te mobiliseren."
"De rationele gedachte is dat Poetin onderhandelingen met het Westen wil openen", zegt Smeets. "Als dat zo is dan zit het Westen klem, want Oekraïne wil niet onderhandelen, het is in de winning mood. Sowieso getuigt de reactie van Oekraïne van een superieure nuchterheid en humor. Oekraïners sturen van die mierzoete wenskaarten waarin ze de Russen succes wensen met hun mobilisatiedag."
Volgens Smeets komt daar nog iets bij. In 1994 kreeg Oekraïne garanties van het Westen; in ruil voor het opgeven van kernwapens zou de veiligheid en territoriale integriteit van Oekraïne worden gewaarborgd. "Die garantie is niet veel waard gebleken", zegt Smeets. "Nu kan het Westen het weer goedmaken. Maar dan kunnen ze nu geen druk uitoefenen om toch te onderhandelen, of compromissen te sluiten over de territoriale integriteit van Oekraïne."
Wat nu?
"De facto verandert er nu niet zo veel", denkt Osinga. "Het Westen blijft verenigd en de referenda zullen behalve door Rusland niet erkend worden. Ook de dreiging met nucleaire wapens blijft tot nu toe bij retoriek, er is nog geen beweging in de nucleaire systemen te zien."
De reservisten zelf zullen waarschijnlijk niet op korte termijn 'op de grond' te zien zijn. "Ik denk dat deze reservisten nu in de winter als verdediging worden ingezet, ter vervanging van troepen waarbij de moraal extreem laag is. De window of opportunity voor Oekraïne om land te heroveren neemt af. De mobilisatie van Rusland betekent dat de oorlog zal worden doorgetrokken in 2023."