Waar het Oekraïense leger met een paar schoten een brug onbruikbaar maakt, doen de Russen er misschien wel een hele dag over met een paar honderd granaten. Het verschil: Oekraïne heeft de beschikking over geavanceerde Amerikaanse Himar-systemen waarvan de raketten zelf hun doel kunnen vinden, Rusland is grotendeels afhankelijk van 'domme' wapensystemen.
Het laat volgens militair historicus Christ Klep een belangrijke reden zien voor de Oekraïense opmars en de Russische verliezen van de afgelopen weken: de staat van Ruslands wapenvoorraden.
Precieze cijfers over hoeveelheden wapens en munitie houden landen geheim. Maar uit andere informatie komt een beeld naar voren dat vooral slecht is voor de Russen, zien ook deskundigen. Klep: "Niet voor niets kwamen de Oekraïners tot de conclusie dat Rusland er zó slecht voor staat dat ze nu al tot een offensief konden overgaan."
NAVO-landen zijn eigenlijk niet klaar voor lange oorlogen.
Aanvallen, legt defensiespecialist Dick Zandee uit, kost een leger veel meer munitie dan verdediging. "Want dan moet je over de hele breedte vuurkracht inzetten, dat vreet munitie."
"Aanvallers hebben altijd veel meer nodig", beaamt Klep. Hij denkt daarom dat Oekraïne veel inlichtingen van de Amerikanen heeft gekregen over de Russische wapenvoorraden, en dat het land mede op basis daarvan besloot dat een offensief kansrijk was.
Domme en slimme raketten
De berichten dat Rusland drones van Iran koopt en miljoenen artilleriegranaten en raketten van Noord-Korea, lijken te bevestigen dat de Russische depots echt leeg beginnen te raken. Zandee: "Er is zoveel geschoten dat er kennelijk een tekort is aan klassieke munitie. De grote arsenalen 'domme' raketten raken op."
De voorraad 'slimme', geavanceerde raketten was al langer krap. Klep geeft het voorbeeld van de Iskander, een grote raket die tijdens z'n vlucht gestuurd kan worden. "Daarvan bouwen de Russen er 250 per jaar. Ze hebben er alleen deze oorlog al honderden van verschoten."
Het aanvullen van de voorraden gaat bijna niet, mede dankzij westerse handelssancties. Voor moderne wapensystemen zijn chips nodig die Rusland eigenlijk alleen uit het Westen kan krijgen. "Het Russische leger haalt chips uit vaatwassers en koelkasten om hun militaire hardware te repareren omdat hun halfgeleiders opraken", jubelde Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen deze week.
Ook in andere conflicten speelt de computerchip een grote rol:
China zou een deel van die chips kunnen leveren, maar doet dat, voor zover bekend, vooralsnog niet uit angst voor de reactie van het Westen. Zandee: "De Russen zijn de afgelopen decennia ook op de wereldmarkt gaan shoppen, daarmee hebben ze zich militair afhankelijk gemaakt." Dat komt ze nu dus duur te staan.
'Oncomfortabel' weinig voorraad
Zandee en Klep waarschuwen wel dat ook aan de Oekraïense kant de wapenvoorraden een knelpunt vormen. Het land is voor wapens bijna volledig afhankelijk van het Westen, en dan vooral van de Verenigde Staten. Recent zei een Amerikaanse defensie-ambtenaar dat de hoeveelheid munitie in de Amerikaanse depots door de Oekraïne-oorlog "oncomfortabel laag" is.
"Grote leveringen munitie kan Amerika niet volhouden zonder de productie op te voeren", zegt Zandee. Het grootste deel van de wapens die de VS aan Oekraïne beloofde, moet dan ook nog geproduceerd worden.
Het is een gevolg van het westerse defensiebeleid van de afgelopen decennia, zegt Klep. Legers werden steeds meer hightech, met dure systemen en minder voorraden. "Met een beetje antitankwapen ben je een paar ton verder. Fabrieken hebben niet de capaciteit om die moderne wapens heel snel bij te bouwen."
NAVO-landen, zegt Zandee, "zijn eigenlijk niet voorbereid op lange oorlogen". Klep beaamt dat: "Het heersende idee was de afgelopen decennia dat oorlogen in het Westen nooit meer lang zullen duren. De meeste westerse krijgsmachten zijn bij heftige, grootschalige oorlogen binnen een paar dagen door hun voorraden heen."
We staarden ons blind op een paar hypermoderne dingen van de Russen.
Zowel westerse landen als Rusland vallen daarom terug op verouderde wapensystemen. Klep: "Rusland heeft veel voorraden uit de jaren 50 en 60 in de meest waanzinnige, nauwelijks beveiligde complexen. Ze vallen terug op tanks en pantservoertuigen uit die periode."
"En de Amerikanen halen nu antitankwapens die ze al tien, twintig jaar niet gebruiken uit de mottenballen. Onder de noemer: tegen de Russen werkt het toch wel, voor hen zijn dat al moderne wapens."
Want als de oorlog één ding aantoont, zegt Zandee, is het dat de westerse wapensystemen "superieur zijn aan die van de Russen".
Klep wijst nog eens op de Amerikaanse Himars, die deze oorlog doorslaggevend zijn. "Die zijn zo nauwkeurig dat je in zes, zeven raketschoten kan doen wat je normaal in een artilleriebombardement van twee dagen doet. Ik denk dat zelfs de Amerikanen verbaasd zijn over de effectiviteit."
'Rusland hoopt op pauze'
Rusland, zegt Klep, loopt jaren achter op de moderne, westerse legers. "We staarden ons blind op een paar hypermoderne dingen van de Russen. Niets van de Russische apparatuur blijkt dermate goed te werken dat je erop kunt voortbouwen."
Beide zijden kampen dus met wapenkrapte, maar het zijn de Russen voor wie dat écht nijpend wordt. Zandee: "Rusland zal hopen dat het winterweer zorgt voor een fase zonder grote bewegingen, om te kunnen herstellen, munitie te kopen en te hergroeperen. Maar Oekraïne ruikt nu z'n kans en zal dat proberen te verstoren."
