Vanaf half september krijgen 12-plussers weer een oproep voor een nieuwe herhaalprik tegen corona. Waarschijnlijk worden daarvoor geüpdatete vaccins van Pfizer en Moderna gebruikt, die beter beschermen tegen nieuwe mutaties van het virus.
De vaccins waarmee nu geprikt wordt, zijn namelijk nog altijd gebaseerd op het originele coronavirus dat eind 2019 ontdekt werd. En dat virus lijkt steeds minder op de variant die nu rondgaat.
'Niet een geheel nieuw vaccin'
Dat was lange tijd niet zo'n probleem, vertelt Leonoor Wijnans, vaccinatiebeoordelaar van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG). En dat is het eigenlijk nog steeds niet: "Die vaccins beschermen nog altijd goed. Maar we zien bij de omikronvariant wel dat er vooral bij de milde ziekten en de infecties winst te behalen is. De antilichamen van het vaccin passen steeds minder goed op het virus, en dus neutraliseren ze ook niet meer zo goed als eerst."
Vandaag keurde het Verenigd Koninkrijk het vernieuwde vaccin van Moderna al goed. Op dit moment kijkt het Europees Geneesmiddelenbureau of die nieuwe vaccins goed werken, veilig zijn en dus kunnen worden toegelaten in Europa.
Namens Nederland is het CBG, waar ook Wijnans werkt, daarbij betrokken. "We hebben natuurlijk niet te maken met een heel nieuw vaccin. Er wordt maar iets heel kleins aangepast. Daardoor zijn ook de veiligheid en eventuele bijwerkingen bijna hetzelfde."
Lage vaccinatiegraad
De vraag is alleen of mensen wel weer een prik willen dit najaar. Van de groep die nu voor een tweede boosterprik in aanmerking komt (60-plussers en mensen met een ernstige verminderde weerstand), is de vaccinatiegraad 53,2 procent. Toch denken gedragswetenschappers dat de vaccinatiebereidheid weer oploopt als het herfst wordt.
"Mensen laten zich vaccineren om drie redenen", zegt hoogleraar gezondheidscommunicatie Bas van den Putte, lid van de wetenschappelijke adviesraad van het RIVM. "Als er een virus komt dat gevaarlijker is, als er een vaccin komt dat beter beschermt - ook tegen nieuwe varianten - of als er meer besmettingen komen."
Bij seniorenfit in het wijkcentrum in Bussum hebben de meeste deelnemers wél interesse in de nieuwe prik. Ze hopen vooral dat ze er niet te lang op hoeven te wachten:
Het ministerie van Volksgezondheid wil bij de komende vaccinatieronde al met de nieuwe vaccins van Pfizer en Moderna gaan prikken. Cécile van Els, immunoloog bij het RIVM: "We gaan nu uit van een scenario waarbij de fabrikanten het nieuwe vaccin al bij voorbaat hebben geproduceerd, en dat er op het moment dat er goedkeuring is van het Europees Geneesmiddelenbureau meteen geleverd kan worden."
En als dat niet lukt, is er volgens Van Els nog steeds geen man overboord. "Dan hebben we nog altijd een heel grote voorraad oorspronkelijke vaccins, die doen het nog steeds heel goed."
Van den Putte: "Het zou natuurlijk wel heel teleurstellend zijn voor mensen die hoopten op dat nieuwe vaccin. Maar het is toch beter om dan al wel vast de 'oude' herhaalprik te nemen, omdat je dan toch beter beschermd bent tegen een besmetting of ernstig ziek worden."
Blijven boosteren?
Betekent dit dat zolang het coronavirus zich blijft muteren, er nieuwe vaccins moeten komen? Volgens Van Els zal het inderdaad altijd een soort wedloop blijven. "Vaccins zullen nooit zo duurzaam zijn dat we er jaren mee vooruit kunnen. Dat kan alleen als we ze op een compleet andere basis gaan ontwikkelen, waarmee we hele duurzame immuniteit creëren, die minder variantafhankelijk is. Maar op dit moment, met de huidige vaccins, zal dit altijd een probleem zijn."
Wijnans: "We kunnen niet voorspellen wat er gaat gebeuren met het virus, dus het kan zijn dat er nog meerdere keren oproepen voor herhaalprikken komen. Zeker voor kwetsbare mensen. "
