Een kleine 30 gemeenten hebben geen of een slapende rekenkamer, blijkt uit een rondgang van Nieuwsuur. Het is sinds 2006 een wettelijke plicht voor gemeenten om een lokale rekenkamer te hebben. Een rekenkamer kan de gemeenteraad bijstaan in het controleren van het beleid van het college van burgemeester en wethouders. De Vereniging van Rekenkamers en Rekenkamercommissies vraagt de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties om in te grijpen.
Burgemeester Jaap Kuin van de gemeente Pekela windt er geen doekjes om. "Een rekenkamer? Die hebben we hier niet. De raad vindt dat we het geld wel beter kunnen gebruiken. En het is ook lastig om onderwerpen te vinden die zo'n rekenkamer bij de kop zou moeten pakken", aldus Kuin.
En Pekela staat niet alleen. Nieuwsuur ontdekte dat tenminste tien gemeenten de afgelopen twee jaar geen cent opzij hebben gezet voor een rekenkamer en dus ook geen onderzoeken hebben gedaan. Tenminste zeventien gemeenten beschikken op papier wel over een rekenkamer of rekenkamercommissie, maar die hebben de afgelopen twee jaar geen enkel onderzoek gedaan.
In strijd met de wet
Jan de Ridder is directeur van de Rekenkamer Metropool Amsterdam, en voorzitter van de NVRR, de vereniging van Rekenkamers en Rekenkamercommissies. Hij schrikt van het lijstje gemeenten zonder rekenkamer of met een slapende rekenkamer. "Dat er in de eerste jaren na 2006 eens iets mis ging, dat is te begrijpen. Maar dat nu, na meer dan 15 jaar er nog steeds gemeenten zijn zonder rekenkamer, dat is onacceptabel".
De Ridder is duidelijk over het belang van rekenkamers en kijkt daarbij naar de gemeente waar hij zelf werkt. "Het college in Amsterdam heeft 16.000 ambtenaren. De gemeenteraad heeft alleen hulptroepen zoals wij." Die 'hulptroepen' helpen de gemeenteraad om het college te controleren.
Binnenkort praat de Tweede Kamer over een wetsvoorstel dat nieuwe eisen stelt aan de lokale rekenkamers. De Ridder hoopt dat de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties dan strenger gaat optreden tegen weigerachtige gemeenten. "Tot nu toe probeerde het ministerie van BZK met zachte hand bij te sturen, door eens een werkgroep of commissie bij zo'n burgemeester langs te sturen, maar dat werkt gewoon niet goed genoeg".
Budget blijft eigen keus
De Vereniging van Rekenkamers en Rekenkamercommissies heeft ook kritiek op het nieuwe wetsvoorstel. Zo mogen de gemeenten zelf bepalen hoeveel budget er per jaar wordt uitgetrokken voor de rekenkamer. " Dat maakt het mogelijk dat de raad het budget op 0 euro gaat vaststellen. Dan gebeurt er nog niets", aldus De Ridder.
Ook burgemeester Kuin van Pekela ziet dat gebeuren. "Ik weet precies wat er dan gaat gebeuren. Gemeenteraden gaan op zoek naar de meest minimale vorm. Dan krijg je alsnog veel slapende rekenkamers. Dit zijn typisch Haagse fratsen: zeggen dat iets moet, maar geen geld erbij. Trek dan ook eens de portemonnee".
