'Als wij de genocide nu niet stoppen, hebben Papoea's geen toekomst meer'

Het wordt wel 'een genocide in slow motion' genoemd: de onafhankelijkheidsstrijd in West-Papoea, die woedt sinds 1963. Er vielen al 100.000 tot een half miljoen doden. Regelmatig zijn er nog slachtoffers en jonge Papoea's vrezen voor het einde van het volk.

"We hebben niet lang meer", zegt Raki Ap. De Papoea woont in Nederland maar zet zijn strijd hier voort als woordvoerder van de Free West-Papua Campaign. "Ik denk dat mijn generatie de laatste kans heeft om de situatie te veranderen. Als wij het niet doen, hebben we geen toekomstig bestaan meer."

Gedwongen Indonesisch

Hoe is deze bloedige oorlog ooit begonnen? Terug naar 1945, als Indonesië de onafhankelijkheid uitroept. West-Papoea is dan het enige gebied van voormalig Nederlands-Indië dat een Nederlandse kolonie blijft.

Na lang getouwtrek tussen Indonesië en Nederland wijst de VN het land in 1963 toe aan Indonesië. Voorwaarde is wel dat de bevolking - de Papoea's - zich snel mag uitspreken over de eigen toekomst. In 1969 is er daarom een referendum, maar zonder vrije keuze: van de 816.000 Papoea's mogen maar 1.022 inwoners stemmen. Onder dwang kiezen zij voor aansluiting bij Indonesië.

Het merendeel van de Papoea's accepteert de uitkomst niet en eist onafhankelijkheid. Dat is het begin van conflicten, bloedvergieten en mensenrechtenschendingen die tot op de dag van vandaag voortduren. Indonesië laat geen onafhankelijke onderzoekers en journalisten toe, waardoor het aantal slachtoffers alleen een heel ruwe schatting is.

De strijd is heel ongelijk. "Indonesië heeft een heel sterk leger, terwijl de meeste West-Papoea's onafhankelijkheid willen bereiken op niet-gewelddadige manieren", zegt West-Papoea-onderzoeker Cammi Webb. "De enige wapens die ze hebben, zijn gestolen van het Indonesische leger of zijn traditionele wapens zoals pijl en boog."

Ondanks het militaire overwicht, gaat Indonesië vaak meedogenloos te werk. Raki Aps vader Arnold Ap is vermoord door het leger vanwege zijn protestliederen. "Hij inspireerde heel veel Papoea's."

Willekeurige beschietingen

Afgelopen voorjaar vielen militairen meerdere dorpen aan als vergelding voor de moord op een hoge generaal. Ze schoten vanuit helikopters op dorpsbewoners, schijnbaar willekeurig. "Ze zien niet eens wat er loopt, ze schieten gewoon in het wild rond", zegt Ap.

Een video van zo'n beschieting zie je hieronder:

Bij de acties kwamen 200 inheemse West-Papoea's om, volgens onderzoeker Webb. Meer dan 44.000 Papoea's ontvluchtten hun dorp. "Ze hebben uit doodsangst hun huis verlaten."

Goudmijn

Waarom gaat Indonesië zo ver om dit eiland te behouden? Volgens Webb is het land alleen maar geïnteresseerd in de vele natuurlijke hulpbronnen. West-Papoea is de rijkste provincie van de hele archipel. Zo ligt de grootste goudmijn ter wereld er. "Leden van de Indonesische overheid hebben wel eens gezegd: West-Papoea's zouden beter af zijn op de maan als ze zo graag een eigen plek willen. Indonesië wil alleen de grondstoffen."

Het exploiteren van dit rijke land heeft dramatische gevolgen voor de lokale bevolking, zegt Ap. "Het betekent in feite het verdwijnen van hun leefgebied, het verdwijnen van hun manier van leven, van hun cultuur. Dat wat eeuwenlang in harmonie met de leefomgeving is gebleven met de natuur, is verdwenen."

Maar Indonesië weet van geen wijken. Volgens de overheid is West-Papoea sinds de Indonesische onafhankelijkheid legitiem onderdeel van het land. Onzin, volgens de onafhankelijkheidsstrijders. "Het enige dat Indonesiërs en Papoea's gemeen hebben, is dat zij dezelfde kolonisator delen", zegt Ap. "Daar houdt het eigenlijk op, want cultureel en etnisch verschillen wij zoveel van elkaar."

Andere landen bemoeien zich nauwelijks met het conflict, zegt Webb, om niet het verwijt te krijgen dat ze zich bemoeien met de soevereiniteit van Indonesië. Ap vreest dat als snelle actie uitblijft, dat het einde van de Papoea's betekent. "Door het geweld vallen veel slachtoffers en slaan mensen op de vlucht. Door die combinatie wordt ons volk enorm uitgedund."

De Indonesische ambassade wil niet reageren op ons verhaal.