Yfke Nijland en Marijn Duintjer Tebbens
redacteur en verslaggever Nieuwsuur
Yfke Nijland en Marijn Duintjer Tebbens
redacteur en verslaggever Nieuwsuur
Milieudefensie, Greenpeace en Natuur & Milieu willen dat een nieuw kabinet grenzen stelt aan de hoeveelheid CO2 die de industrie onder de grond mag opslaan. De milieuorganisaties vrezen dat deze techniek eerder hindert dan helpt bij de energietransitie, zeggen ze tegen Nieuwsuur.
Het afvangen en opslaan van CO2 kan via carbon capture and storage (CCS), een kostbare techniek waarbij CO2 onder de zeebodem wordt opgeslagen in lege gasvelden. De milieuorganisaties erkennen dat het gedeeltelijk opvangen van CO2 nodig is om de klimaatdoelen van 2030 te halen. Maar de vrees is dat bedrijven niet daadwerkelijk zullen verduurzamen, zolang ze ook CO2 onder de grond kunnen stoppen.
Voor de aanleg van het leidingenstelsel en het afvangen en opslaan van CO2, kunnen bedrijven Europese en Nederlandse subsidies aanvragen. Deze zijn milieuorganisaties al langer een doorn in het oog.
"Als je echt wil vergroenen, kun je beter in duurzame technieken investeren zoals energiebesparing, elektrificatie en groene waterstof. CO2-opslag is hooguit een tijdelijke maatregel voor bedrijven die nu nog geen alternatief hebben. Een hard plafond is nodig om bedrijven te dwingen het fossiele pad te verlaten. Wij pleiten ervoor het plafond van maximaal 7 miljoen ton CO2-opslag per jaar te hanteren, zoals vastgelegd in het Klimaatakkoord", laten Milieudefensie, Greenpeace en Natuur & Milieu weten aan Nieuwsuur.
De interesse van de industrie in CCS neemt juist snel toe. Zo wil een consortium van onder meer Shell en TotalEnergie binnen enkele jaren jaarlijks 25 megaton CO2 opslaan voor de Nederlandse kust. Die interesse heeft mede te maken met de stijgende CO2-prijs. Bedrijven moeten sinds 2005 in het Europese Emissiehandelssysteem betalen voor de CO2 die ze uitstoten. Dat is het afgelopen jaar flink duurder geworden.
Bij de huidige CO2-prijs van rond de 65 euro per ton wordt het volgens André Faaij, wetenschappelijk directeur van TNO Energietransitie en hoogleraar Energy System Analysis aan de RUG en de UU, voor bedrijven financieel aantrekkelijker CO2 onder de grond te stoppen dan uit te stoten.
"Er zullen subsidies nodig zijn om de zaak op gang te brengen maar wat je duidelijk kunt voorzien is dat CO2 kostprijs zo'n 30 euro per ton wordt. Dat is onder de huidige CO2-prijzen en dat betekent dat je dan geen subsidie meer nodig hebt."
'Omslag alleen mogelijk mét ondergrondse opslag'
Volgens de industrie is het snel en tegen aanvaardbare kosten reduceren van de uitstoot van broeikasgassen alleen mogelijk als er ook gebruik wordt gemaakt van ondergrondse CO2-opslag.
Ook onafhankelijke experts en bijvoorbeeld het VN-klimaatpanel IPCC zien een rol weggelegd voor het afvangen en opslaan van CO2: alleen zo kan de concentratie broeikasgassen in de atmosfeer worden beperkt en daarmee de verdere opwarming van de aarde.
Vorige maand kondigde Tata Steel aan af te zien van het grootschalig afvangen en opslaan van CO2. De grootste vervuiler van Nederland wil versneld overstappen op het maken van groene waterstof.
Diezelfde maand besloot een consortium van onder meer Shell en TotalEnergies juist een nieuw grootschalig CCS-project te beginnen.
Berte Simons, programmamanager CCUS van Energie Beheer Nederland: "De doelstelling is dat we grootschalig CO2 kunnen opslaan in lege gasvelden in de Noordzee zodat meerdere emitters CO2 onder de grond kunnen opslaan."
In aanloop naar dat project sprak Shell met het ministerie van Economische Zaken en Klimaat over het belang van meer ruimte voor ondergrondse CO2 opslag, laat het bedrijf Nieuwsuur weten. Op Prinsjesdag kondigde het kabinet honderden miljoenen extra subsidie aan voor meer ondergrondse CO2 opslag.
'Investeren in écht groen'
Het nieuwe project is tegen het zere been van onder andere Natuur & Milieu. Marjolein Demmers: "Wij zijn niet per se tegen CCS. Wij zijn ook akkoord gegaan met het Klimaatakkoord waarin een stuk CCS is afgesproken; maar we willen wel zeker weten dat er ook geïnvesteerd wordt in echte groene oplossingen."
In een reactie zegt Shell: "Wij zijn tegen een plafond op CCS zolang er niet genoeg groene elektriciteit, voorhanden is. We lobbyen heel hard bij de overheid voor meer groene elektriciteit want die heb je nodig voor groene waterstof en voor verduurzaming van de industrie."
Van de formerende partijen wil het CDA geen einddatum voor CCS. Dit omdat bepaalde sectoren heel moeilijk te verduurzamen zijn en omdat ze het heel graag internationaal wil bekijken. De VVD laat de eindigheid van CCS afhangen van de productie van onder meer groene waterstof. De PvdA vindt dat de periode van opslag maximaal tien tot vijftien jaar mag duren.