Terwijl de Tweede Kamer debatteert over het vervolg van de kabinetsformatie, uiten maatschappelijke organisaties scherpe kritiek op het trage verloop ervan. "Alsjeblieft parlement, schiet een beetje op", zegt Jan van Zanen, voorzitter van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG).
Hij en de voorzitters van Aedes (woningcorporaties) en VNO-NCW (werkgevers) benadrukken dat er grote vraagstukken liggen "die niet kunnen wachten". Voorzitter Ingrid Thijssen van VNO-NCW pleit "desnoods" voor een extraparlementair kabinet, zonder regeerakkoord en met ministers uit veel verschillende partijen.
'Geld is geen probleem'
Alle drie zeggen ze tegen Nieuwsuur verbaasd te zijn dat de formatie zo lang duurt. Thijssen: "Inhoudelijk weten we allemaal best wel wat er moet gebeuren. Geld is eigenlijk ook niet het probleem. Hoe kan het dan dat ze er niet uitkomen en geen kabinet kunnen vormen?"
Ook Martin van Rijn, voorzitter van Aedes, benadrukt dat er over veel onderwerpen behoorlijke overeenstemming is in de politiek. Zo maakten 34 organisaties op het gebied van wonen een actieplan om elk jaar meer dan 100.000 huizen te bouwen. "Dat lijkt politieke consensus op te leveren. Je zou het morgen kunnen invoeren, maar het lukt maar niet om dat te doen. En dat ergert me mateloos."
Die ergernis ziet Thijssen ook bij ondernemers. "De hele beleidsmachine ligt nu stil, terwijl we niet kunnen wachten. Stikstof is daar een goed voorbeeld van. Het is een vraagstuk dat alle infrastructuurprojecten tegenhoudt, de woningbouw zit er op te wachten. Dat kan zo niet langer."
Ik denk dat we de uitdrukking 'spring over je schaduw heen' maar weer uit de kast moeten halen.
Het demissionaire kabinet maakt wel plannen voor komend jaar, maar op de grote dossiers zijn meerjarige, structurele afspraken nodig, aldus Van Zanen. "Als het gaat om herstel van de economie, de jeugdzorg, de enorme opgaves in de woningbouw, klimaat, en de energietransitie; 352 gemeenten willen graag structurele afspraken maken met een nieuw, fris en vers kabinet."
Van Rijn, die vorig jaar een aantal maanden minister voor Medische Zorg was, denkt dat juist doordat er zulke grote uitdagingen liggen, partijen elkaar uiteindelijk wel zullen vinden. "Je móét wel compromissen zoeken. Ik kan me niet voorstellen dat het niet tot goede coalitievorming kan komen."
De afgelopen maanden maanden ging het bij de formatie "helaas" nog te veel over "wie met wie", zegt Van Rijn. "Er moeten gewoon beslissingen worden genomen. Schrijf op welke problemen we moeten oplossen, dan zal iedereen daar niet alleen van schrikken, maar ervan overtuigd zijn dat het snel moet. Ik denk dat de aloude uitdrukking 'spring over je schaduw heen' toch maar weer uit de kast moet worden gehaald."
Kabinet met 'ervaren mensen'
Thijssen hoopt dat de nieuwe informateur gaat inzetten op een minderheidskabinet of een extraparlementair kabinet, met "ervaren mensen" als ministers. "Die tweede optie heeft denk ik de grootste kans op stabiliteit en dat is vanuit het perspectief van het bedrijfsleven beter."
Van Rijn denkt dat er binnen een maand een kabinet kan zijn. "Het moet." Van Zanen hoopt op dit jaar. "Tempo graag! Gemeenten hebben u hard nodig. Bewoners zijn niet demissionair."
