Het Comité van Ministers van de Nederlandse Taalunie heeft besloten de uitreiking van de Prijs der Nederlandse Letteren aan schrijfster Astrid Roemer niet door te laten gaan. Roemer krijgt de prijs wel, maar een uitreiking door de Belgische koning vindt het comité niet gepast. Roemer laat in een reactie weten nog steeds achter de uitspraken te staan op basis waarvan deze beslissing is genomen.
"Wij nemen stellig afstand van de standpunten en uitspraken van mevrouw Roemer", zegt het comité tegen Nieuwsuur. "Daarom hebben wij gezamenlijk besloten, in samenspraak met Literatuur Vlaanderen en het Nederlands Letterenfonds, dat wij het niet passend vinden om de prijsuitreiking door te laten gaan."
Roemers uitspraken over de Decembermoorden uit 1982 vormen de aanleiding tot het besluit. Toenmalig legerleider Bouterse is door de krijgsraad veroordeeld voor de Decembermoorden. De zaak dient nog in hoger beroep.
Bij de Decembermoorden werden vijftien prominente Surinamers standrechtelijk geëxecuteerd. Op 30 juli schreef ze op haar Facebookpagina een 'bedankje': "Onze SURINAAMSE GEMEENSCHAP heeft D.D.B. hard nodig gehad ZELFBEWUSTER te worden. Merci Man."
'Ik sta nog steeds achter uitspraken'
Roemer laat in een reactie aan Nieuwsuur weten nog steeds achter haar uitspraken te staan.
"Zal ik u eens wat zeggen? Ik sta nog steeds achter de schriftelijke teksten die ik op Facebook en Twitter heb geplaatst, en achter de andere uitspraken die ik heb gedaan, zoals bij jullie, bij Nieuwsuur."
Roemer: "Paul Hermans (directeur van Literatuur Vlaanderen, vergelijkbaar met het het Nederlands Letterenfonds - red.) heeft me duidelijk uitgelegd dat het een politieke beslissing is en dat de jury compleet achter de argumenten staat op grond waarvan de prijs aan mij is uitgereikt, precies zoals in het persbericht staat." In dat bericht staat dat de prijs wordt toegekend voor het gehele oeuvre van een schrijver in de genres poëzie, proza en/of drama.
"Dat de uitreiking niet doorgaat is een pak van mijn hart", zegt Roemer. "Er zou geprotesteerd gaan worden tijdens de uitreiking en ik wil niet dat mijn gasten zich vervelend voelen. Ook is het een geschenk dat het niet doorgaat want ik zou me bezwaard voelen tegenover het hof. Ik ben zelfs een NSB-er genoemd terwijl ik me al 50 jaar tegen racisme verzet en erover schrijf."
Roemer vindt wat er nu gebeurd is goed voor de discussie over de jaren Bouterse. "Via jullie is deze zaak opengescheurd, dank daarvoor. Het was een discussie die in een kramp zat hier in Suriname, en die is nu uit die kramp is geraakt."
Roemer verdedigde haar uitspraken afgelopen vrijdag tegenover Nieuwsuur. "Ik ben geneigd te zeggen dat Bouterse na zo veel jaren geen gevangenisstraf zou moeten krijgen, gezien zijn inzet voor de dekolonisatie van Surinamers."
Feestelijke prijsuitreiking ongepast
Hoewel een uitreiking nu uitblijft, krijgt Roemer de prijs zelf wel omdat dit een oordeel is van een onafhankelijke jury. "De prijs wordt toegekend voor het gehele oeuvre van een schrijver in de genres poëzie, proza en/of drama", zegt het comité. "Persoonlijke standpunten van auteurs worden niet in aanmerking genomen bij de beoordeling van hun oeuvre. Wij vinden de uitspraken van mevrouw Roemer dermate ongepast dat het door laten gaan van een feestelijke prijsuitreiking niet op zijn plaats is."
In het comité zitten namens Nederland minister Ingrid van Engelshoven en minister Arie Slob, namens België zijn dat minister Jan Jambon en minister Ben Weyts.
Vergelijking met NSB'er
Het Comité Herdenking Slachtoffers Suriname, waarin nabestaanden van de Decembermoorden zijn gebundeld, reageerde woedend op de uitspraken van Roemer. Het comité riep de Nederlandse Taalunie op "openlijk stelling te nemen tegen de anti-democratische en anti-rechtsstatelijke uitlatingen" van Roemer.
Ook advocaat Gerard Spong en oud-nieuwslezer Noraly Beyer keerden zich tegen de uitreiking aan Roemer. Spong vergeleek het afgelopen vrijdag in Nieuwsuur met het uitreiken van een prijs aan een NSB'er vlak na de Tweede Wereldoorlog. Lilian Gonçalves-Ho Kang You, voorzitter van het Comité Herdenking Slachtoffers Suriname, zei "geschokt en verbijsterd te zijn" door de uitspraken van Roemer.
'Verwarde geest'
Roemer kreeg ook kritiek van Rita Dulci Rahman, nabestaande van de Decembermoorden en voorzitter van de Werkgroep Caraïbische Letteren van de Maatschappij der Nederlandse Letteren.
"Met haar verwarde geest, wonend in het door haar blijkbaar onbegrepen Suriname, heeft zij de dekolonisatie strijd vanaf de jaren dertig tot en met de jaren zeventig op grote afstand meegemaakt en beseft blijkbaar niet dat juist die strijd in de jaren 80 door de militaire staatsgreep bloedig is neergeslagen om plaats te maken voor een autoritaire narcostaat", aldus Rahman, die niet meer aanwezig wilde zijn bij de uitreiking van de Prijs der Nederlandse Letteren door de Belgische koning.
In de Surinaamse krant De Ware Tijd reageerde Roemer gisteren op de ophef. Ze zei toen nog ervanuit te gaan dat de uitreiking doorgang zou vinden "ondanks de destructieve lobby van een aantal personen in Nederland en mogelijk in Suriname." De auteur uitte harde kritiek op de nabestaanden van de Decembermoorden: "De nabestaandenlobby schijnt schrikbarend machtig te zijn. En wel zo dat zij denkt mij compleet te kunnen ruïneren"
Roemer (74) won in 2016 de P.C. Hooftprijs voor haar oeuvre.
