Annephine van Uchelen en Ronja Hijmans
redacteuren kunst en cultuur
Annephine van Uchelen en Ronja Hijmans
redacteuren kunst en cultuur
Liefdesrelaties tussen vrouwen, maar dan wel in een ver verleden. De laatste jaren verschijnen er opvallend veel lesbische kostuumdrama's. Een daarvan is The world to come, de openingsfilm van het 50e Internationale Filmfestival in Rotterdam (IFFR). Eerder waren er Ammonite en Portrait de la jeune fille en feu. Is het een trend of de enige manier om de vrouwelijke queerfilm aan een breed publiek te presenteren?
"Ik vond het belangrijk om een openingsfilm te kiezen met twee sterke vrouwelijke hoofdrollen", vertelt Vanja Kaludjercic. Als directeur van het IFFR weet zij als geen ander dat dit type film wel degelijk wordt gemaakt, maar helaas zelden te zien is. "Het gaat over zelfontwikkeling, maar dan in een huiselijke, intieme omgeving. Het zijn eigenlijk gewone verhalen over gewone mensen die altijd hebben bestaan, maar het is vooral onze cultuur die de verhalen labelt en zo ongewoon maakt."
Paard en wagen
The world to come gaat over de opbloeiende liefde tussen twee vrouwen in 1856 die een geïsoleerd boerenbestaan leiden met hun echtgenoot in upstate New York. Meteen als hoofdpersoon Abigail (Katherine Waterston) haar nieuwe buurvrouw Tillie (Vanessa Kirby) met paard en wagen voorbij ziet rollen is haar interesse gewekt. Vanaf de eerste ontmoeting in fraaie ruisende jurken gaat de wederzijdse belangstelling verder dan vriendschap, helaas in een tijdsgewricht waarin nog geen naam of referentiekader voor deze liefde bestaat.
Regisseur Mona Fastvold ziet het lesbische kostuumdrama niet als trend. "Ik vind het juist schokkend dat er niet meer zijn! Ik heb geen koket historisch drama willen maken. Als kijker voel je hoop ik dat de relatie van deze sterke karakters in een andere tijd baanbrekend zou zijn geweest, of een voorbeeld voor anderen. Relaties tussen vrouwen zijn van alle tijden. Waarom zouden we niet laten zien dat dit deel uitmaakt van onze historie?"
Kostuumdrama's zijn films die vaak succesvol zijn en gemaakt voor hetero's.
Het lesbische kostuumdrama lijkt een garantie voor kassucces en spreekt een breed publiek aan. Zo won The world to come eerder dit jaar de Queer Lion in Venetië. Ook Ammonite (Francis Lee, 2020), Portrait de la jeune fille en feu (Céline Sciamma, 2019), The Favourite (Yorgos Lanthimos, 2018) en het eerdere Carol (Todd Haynes, 2015) sleepten vele prijzen en nominaties in de wacht.
"Kostuumdrama's zijn films die vaak succesvol zijn en gemaakt voor hetero's", vindt scenarioschrijver Maud Wiemeijer. "Het doel is prijzen winnen en naar festivals gaan. Ook lijken de makers zichzelf een schouderklopje te willen geven omdat ze 'een lastig thema' aankaarten. Natuurlijk vind ik het heel goed dat een mooi festival als het IFFR opent met een film over liefde tussen twee vrouwen, maar het is jammer dat het weer over relaties in het verleden gaat. Daarmee geef je geen representatie van hoe het nu werkt."
Wiemeijer schreef het scenario voor de geslaagde Netflix-serie Anne+ over het dagelijkse leven van een lesbische twintiger. In september gaat ook de gelijknamige film draaien. Alles speelt anno 2021. "Het gaat niet over het feit dat Anne lesbisch is, het moet juist luchtig zijn. Haar problemen zoals liefdesverdriet, schulden of een crush op je baas zijn herkenbaar voor iedereen."
Te niche
Heden of verleden, financiering van de lesbische liefde op het witte doek blijkt niet eenvoudig. Zo werd Wiemeijers serie lange tijd als 'te niche' bestempeld en ook regisseur Mona Fastvold merkte dat een film met vrouwelijke hoofdrollen nog altijd als 'riskant' wordt gezien. "Toevallig heb ik geluk gehad met mijn financiering, maar ik zou willen dat we wat verder waren als het gaat om seksegelijkheid."
Tijdens de pandemie zag festivaldirecteur Vanja Kaludjercic onverwacht een positieve ontwikkeling. "Omdat de films van gevestigde mannelijke regisseurs noodgedwongen in de wacht werden gezet was er opeens meer aandacht voor vrouwelijke filmmakers en onderwerpen. Het publiek omarmde deze films, dus er is een sprankje hoop."
Wiemeijer gaat nog een stap verder: "Ik zie het als een persoonlijke missie om ervoor te zorgen dat er meer queer representie komt met queer hoofdrollen. Alleen maar witte slanke vrouwen in jurken in 1700 bij kaarslicht geeft een beetje een eenzijdig beeld."
The World to Come is te zien op IFFR en vanaf 8 juli in de bioscopen. Ammonite draait nu in de bioscoop.
