De Europese Commissie heeft een zeer ambitieus plan: veel meer computerchips maken en dan ook nog eens de meest geavanceerde soort. Europa wil minder afhankelijk worden van Azië te midden van een aanhoudend tekort aan chips. "Je zou het kunnen vergelijken met de maanlanding", zegt Eurocommissaris voor de Interne Markt Thierry Breton.
De wereldwijde tekorten aan computerchips zorgen bij de Nederlandse chipmachinefabrikant ASML voor toptijden. ASML is verreweg de grootste leverancier van machines die chips maken ter wereld. Niet alleen kwamen er meer bestellingen voor chipmachines binnen, ook vroegen klanten om een software-upgrade van hun bestaande machines. Maar op dit moment komt slechts één op de tien chips uit de EU.
Op rantsoen
De auto-industrie, de makers van de nieuwste Playstation of de nieuwste mobiel; allemaal zuchten ze onder het chiptekort. De combinatie van een verstoorde productieketen door corona en de enorme stijging in de vraag naar elektronica, leidt al maanden tot tekorten. Volgens experts kunnen die nog minstens een jaar aanhouden.
Ook het Eindhovense elektronicabedrijf AME heeft er last van. Het bedrijf maakt onder meer slimme thermostaten en automatische versnellingen voor elektrische fietsen. Het tekort dempt de groei van het bedrijf. "We zaten voor corona op zo'n 20 procent groei per jaar. Daar gaat nu minstens 10 procent vanaf", zegt directeur Gerrit van der Beek.
Het bedrijf staat op rantsoen. "We hebben een bepaalde vraag en de leverancier kan daar maar een deel van leveren. Onze producten bestaan soms uit honderden onderdelen. Als er dan eentje ontbreekt, kan ik het product niet meer maken," zegt van der Beek. Hij is voor zijn chips grotendeels afhankelijk voor leveringen uit Azië.
'Niet hetzelfde doen als Taiwan'
Chips met veel rekenkracht worden geproduceerd door twee partijen: het Taiwanese TSMC en Samsung. Dat moet dus snel gaan veranderen, vindt Brussel. In de digitale strategie van de Europese Commissie, staat de ambitie om het marktaandeel van de EU te verdubbelen naar 20 procent in 2030.
Eurocommisaris Breton: "We hebben ondervonden hoe afhankelijk we zijn van chips in vele industrieën, bijvoorbeeld de auto-industrie. We moeten echt meer gaan doen." En dat kan ook volgens Breton. Hij noemt chipmachinebouwer ASML en chipfabrikant NXP als voorbeelden van topbedrijven die daar een bijdrage aan kunnen leveren.
Nexperia, dat voortkwam uit NXP (wat weer voortkwam uit Philips) maakt jaarlijks zo'n 100 miljard chips. "Die zitten in je telefoon, strijkijzer, auto. Noem maar op", zegt Charles Smit van Nexperia. Zijn bedrijf heeft twee fabrieken in Europa en drie in Azië. Het maken van chips gaat in meerdere stappen: in Europa de eerste stap, maar de chips worden afgemaakt in Azië.
Smit ziet die cruciale rol van Azië niet als een probleem. "Het is niet slecht om afhankelijk van Azië te zijn als Azië ook afhankelijk is van ons. In deze industrie kan je niet zonder elkaar, want alles is met elkaar verweven."
Hij snapt de ambitie van de Europese Commissie, maar waarschuwt dat we niet moeten proberen hetzelfde te doen als bijvoorbeeld Taiwan en chipgrootmacht TSMC. "Ze zijn daar zo goed in wat ze doen: super high tech chips maken. Dat kunnen wij hier niet zomaar kopiëren."
Lange adem
Toch is dat een ambitie van de Europese Commissie. Met Europese miljarden aan staatssteun moet er productiecapaciteit komen voor super geavanceerde chips, met zogenaamde 2-nanometer-technologie, die veel sneller en energiezuiniger zijn dan de chips van nu. Die worden nu nog nergens gemaakt. Critici denken dat die ambitie niet realistisch is. Maar Breton denkt van wel. "Omdat het ambitieus is, zou het in Europa niet kunnen? Je moet een visie hebben. Als je de juiste partners vindt en die helpt, dan is het haalbaar."
De Commissie praat met tech-giganten als Intel en TSMC, maar ook met ASML om die doelen te bereiken. Het zal een proces van lange adem zijn, geeft Breton toe. Vanwege de enorme vraag naar chips hebben Intel, Samsung en TSMC al miljardeninvesteringen aangekondigd. Maar vooralsnog niet in Europa.
TSMC laat weten dat er geen concrete plannen zijn voor een Europese fabriek, maar "we sluiten het niet uit". Intel investeert fors in thuisland Verenigde Staten. Toch is het volgens Breton nog niet te laat: "We hebben veel geld over voor investeringen in onze digitale toekomst. Ik wil deze kans niet laten lopen."
