Jorn Jonker en Sarah Bürmann
redacteuren Nieuwsuur
Jorn Jonker en Sarah Bürmann
redacteuren Nieuwsuur
De meeste partijen in de Tweede Kamer hebben vanaf vandaag te weinig zetels om hun werk goed te kunnen doen. Dat vinden de politici die de afgelopen vier jaar in de Kamer hebben gezeten, zo blijkt uit een rondgang van Nieuwsuur. Er is volgens hen te veel kabinetsbeleid om met zulke kleine fracties te kunnen controleren.
Nieuwe wetten maken en de regering controleren, dat zijn de belangrijkste taken van Kamerleden. Van de 67 politici die - desgewenst anoniem - op de enquête reageerden, noemt 75 procent een concreet aantal fractieleden dat daar minimaal voor nodig is. Gemiddeld vinden zij dat een Tweede Kamerfractie uit minstens elf leden moet bestaan om het werk goed uit te kunnen voeren en alle wetgeving te kunnen controleren.
Gebrek aan controle
Vertrekkend Kamerlid André Bosman (VVD) maakt zich zorgen over deze ontwikkeling. Hij leidde de onderzoekscommissie uitvoeringsorganisaties en zag dat een gebrek aan controle in het wetgevingsproces kan leiden tot zaken als de toeslagenaffaire en problemen bij het CBR. Hij is bang dat zulke problemen vaker voorkomen als er straks veel kleine partijen in de Kamer zitten.
Vaak trekken vergaderingen over minder populaire onderwerpen nu al weinig Kamerleden. Zo was Bosman ooit de enige deelnemer aan een debat over koninkrijksrelaties. "Dan sta je in je eentje je verhaal te vertellen, maar is er niemand in de zaal."
Recordaantal fracties
In de nieuwe Kamer voldoen slechts vier fracties aan dat 'minimum' van elf zetels: VVD, D66, PVV en CDA. Het parlement is meer versplinterd dan ooit. Vandaag wordt de nieuwe Kamer beëdigd en bestaat de Kamer uit een recordaantal van zeventien fracties. Na de verkiezingen in 2017 was de Kamer al erg versplinterd met dertien fracties, waarvan er zes meer dan elf leden hadden.
De ondervraagde politici signaleren verschillende problemen bij kleine fracties. Zo lukt het kleine fracties niet om bij alle overleggen aanwezig te zijn. Ook kost het veel tijd om alle informatie van de ministeries bij te houden. "Je wordt geplet door documenten die je met een kleine fractie nooit allemaal kan lezen", vertelt een Kamerlid.
Hoeveel fractieleden de politici nodig vinden, hangt vaak samen met het aantal ministeries. Het vaakst genoemde antwoord is dan ook twaalf: een fractielid per departement. Vertrekkend Kamerlid Madeleine van Toorenburg (CDA) vindt dat elk bewindspersoon 'hinderlijk' gevolgd moet worden door een fractielid.
'Kleine fracties ook effectief'
Niet iedereen vindt kleine fracties een probleem. Het laagste minimumaantal dat de politici noemen is één. Meerdere Kamerleden geven aan dat fracties ook goed hun werk kunnen doen zonder bij alle overleggen aan te sluiten. "Het Kamerlidmaatschap is meer dan dat", zegt een parlementariër, die het agenderen van problemen ook een belangrijke taak vindt.
Het biedt geen garantie om veel fractieleden te hebben, zegt een aantal politici. Zo vertelt Wybren van Haga (FvD) dat fracties met meer dan dertig leden elkaar "bevechten om portefeuilles". Kleine fracties zoals de SGP kunnen juist "buitengewoon effectief" zijn, vertelt een ander.
Suggesties voor verbetering
Toch vinden de meeste Kamerleden versplintering wel een probleem. Meer ondersteuning voor Kamerleden zou het werk iets kunnen verlichten, waardoor kleine fracties meer dossiers kunnen volgen. Het budget voor fractiemedewerkers is inmiddels verruimd, maar dit is volgens sommige politici nog altijd onvoldoende. Zij stellen dat er "niet op te boksen" is tegen de vele ambtenaren van de ministers. Daarnaast is de Kamer afhankelijk van de informatie die zij sturen: "een ongelijke strijd".
Renske Leijten (SP) draait het liever om. De kiezer koos voor kleinere fracties, waardoor veel Kamerleden minder tijd hebben om nieuwe wetten te behandelen. Zij vindt dat het kabinet gerichter antwoord moet geven, zodat het werk makkelijker wordt en Kamerleden minder overladen worden met bergen informatie. Ook hekelt ze dat een groot belastingplan er in een paar weken doorheen "gejast" moet worden.
Geen concreet aantal
Een kwart van de ondervraagde Kamerleden geeft aan geen concreet aantal te kunnen noemen. Hoe groot een fractie moet zijn hangt volgens hen bijvoorbeeld af van "de kwaliteit van de Kamerleden, het werkethos, de kwaliteitsstandaard die je hanteert in je werk". Gisteren nam de vorige Kamer afscheid om ruimte te maken voor de nieuw gekozen volksvertegenwoordigers.
De beëdiging van nieuwe Kamerleden begint om 13.00 uur.
