Interpol waarschuwt voor 'misdaadpandemie' met nepvaccins en vaccindiefstal

De internationale politieorganisatie Interpol waarschuwt voor een "nieuwe golf" coronamisdaad: criminelen die vaccinvoorraden stelen en handelen in nepvaccins. Secretaris-generaal Jürgen Stock roept landen op hun vaccindistributie goed te beveiligen.

"Parallel aan de coronapandemie zien we een misdaadpandemie", zegt Stock tegen Nieuwsuur. "Vorig jaar hadden we al covid-gerelateerde oplichting; handel in gestolen en nagemaakte beschermingsmiddelen, neptesten en medicijnen die nog helemaal niet bestonden. Nu zien we ook criminelen die nepvaccins produceren, simpelweg om er geld aan te verdienen."

In december waarschuwde Interpol landen al voor deze vorm van criminaliteit. Onlangs onderschepte de politie voor het eerst daadwerkelijk een grote lading met duizenden nepvaccins. De 'vaccins' waren geproduceerd in China en werden verhandeld in Zuid-Afrika. In beide landen kon de politie verdachten arresteren, in totaal zo'n 80.

Nepmedicijnen vormen een criminele, wereldwijde industrie ter waarde van miljarden dollars, zegt Stock. Dat ze heel gevaarlijk zijn, is al langer duidelijk. Zo zorgt het gebruik van slechte en neppe malariamedicijnen jaarlijks voor ruim 100.000 extra doden in Sub-Sahara-Afrika, blijkt uit onderzoek in opdracht van Wereldgezondheidsorganisatie WHO.

Vooral landen die minder goed zijn georganiseerd, zijn kwetsbaar voor illegale medicijnhandel, zegt Stock. "In Europa is de dreiging niet zo groot want jullie hebben zeer veilige toeleveringsketens. Maar hoe minder centraal de distributie van vaccins is geregeld, hoe meer we er rekening mee moeten houden dat criminelen zwakheden in de bevoorrading misbruiken voor diefstal en om nepvaccins op de markt te brengen."

Zo'n zwakke plek is bijvoorbeeld een slecht beveiligde opslagplaats of transportroute. "Echte, effectieve vaccins kunnen daar gestolen worden en vervolgens op de zwarte markt belanden. Dat gebeurde eerder ook met mondkapjes. Het internet, het dark web, kan gebruikt worden voor de verkoop van nepvaccins. Ook dat zien we soms al gebeuren."

'Landen moeten meer samenwerken'

De schaal van de illegale handel in (nep)vaccins is nog klein, maar Stock vreest dat dit nog maar het begin is. "Meer dan honderd landen moeten nog beginnen met vaccineren. De criminaliteit die we nu zien in één deel van de wereld, zal morgen op andere plekken zijn."

Stock roept deze landen op om het distributiesysteem dat ze gaan opzetten goed te beveiligen. Die landen zouden hierin met andere landen moeten samenwerken, vindt hij. "Het aanpakken van deze vorm van criminaliteit is een grote uitdaging voor politiediensten. Het is vaak transnationale criminaliteit die niet op nationaal niveau kan worden aangepakt en internationale samenwerking vereist."