Een nieuwe mediawet waardoor techplatforms uitgevers moeten gaan betalen, heeft in Australië deze week geleid tot een knetterende ruzie met Facebook. Via het platform kunnen Australische gebruikers daarom geen nieuws meer zien in hun tijdlijn en uitgevers kunnen geen berichten meer delen via Facebook.
Australië is woedend en krijgt steeds meer bijval van andere landen. "Steun van landen als bijvoorbeeld Groot-Brittannië, Canada en Frankrijk zegt vooral dat er steun is voor een democratische regering om het wetgevingspad te bewandelen én dat niemand is gediend van het 'middelvingergedrag' van de techreuzen", zegt Marietje Schaake, internet- en privacy-expert van de Universiteit van Stanford in Silicon Valley.
De macht van facebook
De ruzie in Australië draait om een op handen zijnde nieuwe wet waarbij Facebook en Google moeten betalen voor het delen van berichten van Australische media. Volgens de Australische overheid is er nu sprake van een "onevenwichtige machtsbalans". Afspraken over vergoedingen voor bijvoorbeeld linkjes in Facebooks nieuwsoverzicht en in Googles zoekresultaten, moeten die balans herstellen.
Eigenlijk loopt Facebook met hun actie nu al voor de nieuwe Australische wetgeving uit, zegt Schaake: "Ik denk dat ze ermee hoopten dat de regering door de eigen bevolking onder druk gezet wordt om het niet door te laten gaan. Mensen zijn zich in één keer nu wel heel bewust van de macht die Facebook heeft." Schaake vergelijkt het met Shell die zijn pompstation zou dichtdoen als protest tegen nieuwe milieumaatregelen.
Ook in Brussel kijken Europarlementariërs met interesse naar de manier waarop Australië met de zaak omgaat. De EU werkt aan wetgevingspakketten die de macht van grote techbedrijven moeten inperken. Europarlementariër Paul Tang (PvdA): "Australië dat de duimschroeven aandraait, is een voorbeeld voor Brussel en de rest van de wereld."
'Gewoon diefstal'
In Australië geeft de nieuwe wet de uitgever meer macht tegenover de tech-bedrijven. Maar de nieuwe EU-wetgeving gaat nog een stap verder. "Van elke 100 euro aan advertenties blijft 70 euro aan de strijkstok van Facebook en Google hangen. Als je dat wilt veranderen, moet je de markt van gepersonaliseerde advertenties overhoopgooien en daar een streep door zetten", zegt Tang.
Willem-Albert Bol van DPG media is uitgever van onder meer een groot aantal dagbladen. Dat Facebook en Google niet willen betalen voor nieuws en content noemt hij "gewoon diefstal". "Journalistiek is een duur product. We hebben 1500 journalisten in dienst, dat kost geld. Voor het auteurs- en uitgeversrecht moet een normaal bedrag worden betaald. Vooralsnog zien wij geen enkele reëele aanbieding of beweging qua betaling", zegt Bol.
Voor de uitgever draait het om de discussie of stukken tekst of beeld vallen onder de gehele content van een uitgever. "Ook al link je daarnaar, naar ons, dan creëer je een eigen omgeving die met ons concurreert en dat is ontoelaatbaar." Volgens Facebook is het aanbieden van nieuws "belangrijk voor een democratische samenleving". Links naar nieuwsmedia op Facebook waren afgelopen jaar volgens het platform goed voor 5 miljard verwijzingen.
Voor Brussel speelt er nog meer, de EU wil ook niet dat de techreuzen gebruikers overal volgen. Tang: "Het is alsof consumenten door een camera bespied worden, dat moet stoppen. Daarmee vervalt de machtsbasis van Google en Facebook, want die gebruiken die persoonlijke data voor advertenties en daarin schuilt hun macht."
Werkelijke intenties
Google besloot deze week wel zaken te doen met uitgevers in Australië en heeft een aantal deals gesloten. "Een verschil in strategie", zegt Schaake. "Want ze hebben eerst gedreigd met grote woorden: we gaan gewoon weg uit Australië. Google dreigde het hardst en is uiteindelijk overstag gegaan. Het laat de grillen van die bedrijven zien. Ondanks hun mooie woorden over vrije meningsuiting zijn ze in staat om keiharde keuzes te maken. We zijn wellicht teveel misleid over hun werkelijk intenties", zegt Schaake.
Europarlementariër Tang hoopt van harte dat de ruzie in Australië het kantelpunt is. "Dat de grote techbedrijven hiermee hun hand overspelen. Daarom is dit een spannende tijd, waarin je ziet dat de big-tech aan banden worden gelegd en wij weer bepalen wat de regels zijn voor het internet."
