Het kabinet laat onafhankelijk onderzoek doen naar het eigen steunprogramma aan gewapende milities in Syrië. Dat schrijft demissionair minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) vandaag aan de Tweede Kamer. Een motie van CDA-Kamerlid Martijn van Helvert vroeg vorige maand om dat alsnog te doen, en kreeg een ruime Kamermeerderheid.
Mensenrechtenschendingen
Nederland leverde van 2015 tot 2018 steun aan gewapende opstandelingen in Syrië. Het kabinet had de Kamer altijd gezegd dat het om 'civiele' goederen zou gaan, en dat alleen 'gematigde' rebellen in aanmerking kwamen voor steun. Nieuwsuur en Trouw onthulden dat Nederland groeperingen steunde die samenwerkten met terreurbewegingen en zich schuldig maakten aan ernstige mensenrechtenschendingen.
Ook bleken de 'civiele' goederen te bestaan uit pick-uptrucks en satellietapparatuur, die werden ingezet voor de militaire strijd. Het kabinet had zijn eigen volkenrechtelijk adviseur geheel buiten het programma gehouden.
De Kamer vroeg al eerder om een onderzoek naar het hulpprogramma, maar was niet tevreden met de uitvoering. De door Blok aangewezen onderzoekers deden namelijk geen eigen onderzoek, en kwamen alleen met beleidsaanbevelingen voor de toekomst.
De Kamer wil nu dat er een nieuwe onafhankelijke commissie komt die alsnog onderzoek doet en toegang krijgt tot alle staatsgeheime stukken over de kwestie.
Het programma roept volgens de Kamer nog altijd veel vragen op, onder meer omdat nog steeds onduidelijk is welke groeperingen er zijn gesteund en ook de juridische adviezen geheim zijn. Minister Blok heeft nu toegezegd dat hij uitvoering gaat geven aan de motie.
Spanningen
In november bleek nog dat premier Mark Rutte een nader onderzoek naar het steunprogramma persoonlijk probeerde tegen te houden. Hij was tégen een feitenonderzoek en oefende druk uit op bewindspersonen van coalitiepartijen, om zo te verhinderen dat er een meerderheid zou zijn voor de Kamermotie.
Een grondig onderzoek naar het steunprogramma zou voor spanningen kunnen zorgen met buitenlandse bondgenoten. Volgens minister Blok zouden zij "ongemakkelijk reageren wanneer zij langs Nederlandse route ook bevraagd zullen worden". Naast Nederland gaven onder meer Amerika en Groot-Brittannië steun aan Syrische rebellen.
Minister Blok schrijft vandaag dat hij een 'onafhankelijke' voorzitter zal aanwijzen om het onderzoek te leiden. Blok belooft de leden van de commissie toegang te geven tot alle informatie 'die zij nodig acht voor het onderzoek', inclusief staatsgeheime informatie.
Nieuwsuur en Trouw deden maandenlang onderzoek naar het staatsgeheime programma waarmee Nederland de afgelopen jaren voor miljoenen euro's aan logistiek materieel aan Syrische strijdgroepen leverde. Bekijk hier het overzicht van die zoektocht, de onthullingen en alle ontwikkelingen:
