Niet-thuiswerkers ervaren steeds meer stress en zijn bang voor besmetting

Ongeveer de helft van alle werkenden, pakweg 4,5 miljoen mensen, kan niet thuiswerken. Zij móeten op de werkvloer zijn omdat ze anders hun werk, in bijvoorbeeld het OV, een fabriek, transportsector of in de zorg, niet kunnen doen. Van die mensen heeft 60 procent stress door het ontbreken van voldoende coronamaatregelen, 65 procent is bang op het werk besmet te raken.

Dat blijkt uit een grote enquête van vakbond FNV onder ruim tienduizend werkenden, waarvan verreweg de meesten niet thuis kunnen werken.

Bijna 80 procent van de ondervraagden kan op het werk onvoldoende afstand houden. Dat geldt met name in de bouw en de industrie. Ruim 40 procent ondervindt te weinig bescherming tegen het coronavirus op de werkvloer, vooral in de detailhandel en het personenvervoer.

De bond krijgt ook meldingen van werknemers die verplicht naar hun werk moeten komen, terwijl voor hun thuisquarantaine geldt (ruim 18 procent). Het percentage werknemers met lichte klachten, dat toch naar hun werk moet komen, is 24 procent.

Grenzeloos vertrouwen

"Uit het feit dat deze enquête binnen drie dagen ruim tienduizend keer is ingevuld, kun je wel concluderen dat het enorm leeft", zegt FNV-vicevoorzitter Kitty Jong. De meldingen, die de FNV dagelijks binnenkrijgt, gaan over geen afstand houden en het ontbreken van beschermingsmiddelen. "Maar ook, en dat kennen we ook vanuit het thuiswerken, dat er werkgevers zijn die er niet zo in geloven en het ook niet nodig vinden."

"Mensen zijn bang en constateren dat werkgevers niet genoeg doen om de werkplek veilig te houden. Daar kan ik gewoon niet bij. Dat heeft alles te maken met het grenzeloze vertrouwen van het kabinet, in werkgevers die automatisch het goede doen. En dat is niet zo, weten wij uit de praktijk", zegt Jong, die vindt dat de overheid hierin een taak heeft.

"Niet alleen een moreel appèl op werkgevers, maar ook verplichtingen stellen. Dat gaat nu mis, de overheid verstopt zich achter richtlijnen van het RIVM en het OMT."

Ook Nieuwsuur hield een peiling. Daarin zegt ongeveer de helft van alle werkende Nederlanders dat thuiswerken onmogelijk is. Onder praktisch opgeleiden is dat percentage maar liefst 72 procent.

De angst voor een coronabesmetting leeft vooral in het onderwijs (80 procent) en het personenvervoer (72 procent), blijkt uit de FNV-enquête. "Die angst is gegroeid. Nu is bijna tweederde bang, in november was dat 62 procent", zegt Jong. "Ook in de handel, bij distributiecentra en supermarkten is dat een probleem."

Als oplossing oppert ze minder productie draaien. "Het gaat om sectoren waar ze heel veel geld verdienen, bijvoorbeeld supermarkten en distributiecentra. Er ligt door het online winkelen een enorme druk op die distributiecentra. Die kan eigenlijk alleen maar afnemen als je zegt: we doen het even een tandje minder. Mensen kunnen echt wel twee dagen op hun bestelling wachten."

'Geef de inspectie wapens in handen'

Dat er problemen zijn, is ook de Inspectie SZW duidelijk. Arbeidsinspecteur Ed Apswoude bezocht deze week onaangekondigd een distributiecentrum. "We krijgen meldingen over targets, productie die gedraaid moet worden, waardoor de anderhalve meter in het geding komt."

Apswoude leest in de meldingen veel emoties. "Mensen bij wie in de familie iemand ziek is geworden. Ze zeggen: op mijn werk nemen ze het niet zo nauw, er spelen andere belangen." De inspecteur kan de werkgever waarschuwen, eisen stellen en in het uiterste geval het werk stilleggen. "Dat heb ik één keer gedaan. Toen drie werknemers met corona moesten werken. Als je dat als werkgever niet hebt begrepen, dan ben je van een andere planeet."

FNV pleit ervoor dat de RIVM-richtlijnen in de Arbowet terechtkomen. "Nu werken we met protocollen van het ministerie van Economische Zaken. De voorschriften opnemen in de Arbowet, geeft de inspecteur meer wapens in handen."

Harder optreden

Ook de Kamer wil werkgevers aan kunnen spreken. Kamerlid Bart Smals (VVD) noemt het "gevaarlijk" als werknemers met klachten toch gaan werken. "Daar moet de inspectie op handhaven en ingrijpen. Maar ik weet zeker dat de meeste werkgevers het goed willen doen." Ook de PvdA vindt dat de inspectie "stevig moet handhaven". "Het gaat hier om de gezondheid van mensen en om het bestrijden van het virus voor ons allemaal", zegt Kamerlid Gijs van Dijk.

Kamerlid Hilde Palland (CDA) ziet een rol voor ondernemingsraden. "Voelt iedereen zich veilig? Dat gesprek moet op de werkvloer plaatsvinden. Want alleen met de inspectie redden we het niet." En Paul Smeulders (GroenLinks) denkt dat extra stress zal leiden tot uitval. "En dus hebben werkgevers er belang bij. Werkgevers die dat niet inzien, moet je aanspreken en aanpakken."

De Tweede Kamer heeft het kabinet overigens ook gevraagd harder op te treden tegen werkgevers die thuiswerken ten onrechte verbieden. Justitie-minster Ferd Grapperhaus heeft beloofd daar naar te kijken.