"Mijn denkbeelden destijds waren extreemrechts, nationaalsocialistisch, maar vooral met een afkeer, of zeg maar gerust haat tegen moslims. Ik geloofde toen dat dat vijanden waren van Nederland", vertelt Michel, die rond zijn 16e radicaliseerde om er pas jaren later weer uit te komen.
Deskundigen waarschuwen dat rechts-extremisten op steeds jongere leeftijd radicaliseren. Ze zijn 15, 14 of zelfs 13 jaar. Voor veel jongeren begint het als 'grapje' maar wordt het al gauw serieuzer. Online delen zij met elkaar racistische en antisemitische denkbeelden. En gaat het zelfs over een rassenoorlog.
Ook Michel ging op internet op zoek, nadat een schoolvriend met zijn mening over moslims een zaadje had geplant. "Door het internet ben ik zelf verder geradicaliseerd. Daar zag ik allerlei ongenuanceerde denkbeelden en standpunten bevestigd worden. Die kreeg ik daar keer op keer te zien."
Wij doken in de onlinewereld waarin het extremistische gedachtegoed wordt gedeeld. Via een infiltrant kregen we inzage in talloze chatberichten van een Nederlands rechtsextremistisch netwerk.
Michel zat zelf niet in chatgroepen, maar sprak wel via fora met rechts-extremistische jongeren. "Bijvoorbeeld bij Stormfront, een internationaal extreemrechts forum." Later ontmoette hij ook gelijkgestemden bij demonstraties van onder meer de Nederlandse Volksunie, een extreemrechtse partij.
"Ik was in die tijd best wel beïnvloedbaar", zegt Michel. "Ik dook er volop in, ging alles onderzoeken. Ik zocht naar mijn eigen gelijk en dat wordt in die groepen ook bevestigd. Niemand corrigeert je. En mensen die dat wel doen zijn dan in jouw radicale ogen tegenstanders."
Volgens hem kan het wereldje voor jongeren erg aantrekkelijk zijn. "Als je zoekende bent en je identiteit nog aan het vormen bent. Zo'n wereld geeft een gevoel van thuiskomen en ergens bij horen. En het puberbrein is nog niet volledig ontwikkeld en neemt dat soort ongenuanceerde denkbeelden sneller aan."
Michel ziet wel een duidelijk verschil met de nieuwe generatie radicale jongeren. "Zij slaan de fase van het naar buiten treden eigenlijk over. Bij zo'n demonstratie als waar ik liep zal je die jongeren niet zo snel zien. Veel vindt online plaats en is daardoor onzichtbaarder en ongrijpbaarder."
'Er is altijd een kantelpunt'
Michel deradicaliseerde uiteindelijk rond z'n twintigste. "De druk van mijn sociale omgeving op mij werd best wel groot, waardoor ik zelf ging nadenken over hoe ik mezelf profileerde. Ook mijn opleiding tot geschiedenisdocent heeft een grote rol gespeeld. Daar werd mijn kritische denken vergroot."
Het was volgens hem niet makkelijk om uit het radicale wereldje te stappen. "Deradicaliseren is echt een proces. Afstand nemen van wat op dat moment vertrouwd voelt, is lastig. Maar uiteindelijk is het de beste keuze. Voor je toekomst en voor de maatschappij."
Michel, die inmiddels geschiedenisdocent is, probeert jongeren met zijn verhaal van het radicale pad te houden. "Ik probeer mijn eigen ervaring zo goed mogelijk in te zetten, bijvoorbeeld door gastlessen te geven. Ook aan gemeenten over hoe ze met radicaliserende jongeren moeten communiceren."
Volgens hem is contact houden met de jongeren het allerbelangrijkste. "Laat ze geen muurtje opbouwen. Ik ben van mening dat radicaliserende jongeren altijd te redden zijn. Er is altijd een kantelpunt. Ik ben daar zelf een levend bewijs van. Maar het is wel lastig."