Premier Mark Rutte heeft persoonlijk geprobeerd een onderzoek naar de Nederlandse steun aan Syrische rebellen tegen te houden. Dat zeggen bronnen binnen drie verschillende coalitiepartijen tegen Nieuwsuur.
De Kamer spreekt al twee jaar over zo'n onderzoek naar het zogeheten NLA-programma. Rutte zou zich in de ministerraad tégen een feitenonderzoek hebben uitgesproken. Ook zou hij verschillende bewindspersonen hebben gevraagd om aan hun fracties te laten weten dat hij niet wil dat het onderzoek er komt.
Vanmiddag wilde Rutte bij de wekelijkse persconferentie geen verdere details over de kwestie verstrekken:
Twee jaar geleden onthulden Nieuwsuur en Trouw dat het kabinet jarenlang gewapende rebellen in Syrië had gesteund die mensenrechten schonden en samenwerkten met terroristen. Het kabinet voorzag ze onder meer van honderden pick-uptrucks, satellietapparatuur en uniformen. De Kamer was al die tijd beloofd dat alleen 'gematigde', democratische groeperingen steun zouden ontvangen en dat het om civiele goederen zou gaan.
Na de publicaties stemden alle coalitiepartijen in met de motie-Omtzigt. Die motie vroeg om een onafhankelijk feitenonderzoek naar het programma, en een zogenoemd 'toetsingskader' te ontwikkelen voor de toekomst. De adviesorganen AIV en de CAVV werden hiervoor aangewezen. Nu, twee jaar later, ligt er wel een toetsingskader, maar tot een feitelijk onderzoek is het nooit gekomen.
CDA en ChristenUnie willen dat het feitenonderzoek er alsnog komt, en dienden daartoe deze maand opnieuw een motie in. Minister Blok ontraadde het voorstel. Hij zegt dat een onderzoek tot "grote problemen" zal leiden omdat "een heel groot deel van de informatie vertrouwelijk is". Ook zou het "spanningen" teweegbrengen bij "bondgenoten" die bij het steunprogramma betrokken waren, meent Blok. "Die zullen ongemakkelijk reageren wanneer zij langs Nederlandse route ook bevraagd zullen worden", aldus de minister van Buitenlandse Zaken.
Stemming
Voorlopig is de motie aangehouden, maar hij zal binnenkort in stemming worden gebracht. Het is onduidelijk of de motie om het steunprogramma alsnog te onderzoeken een meerderheid gaat halen. Toen de Kamer twee jaar geleden om een onderzoek vroeg, steunde de VVD dat nog. Maar Rutte heeft naar verluidt nu zelfs de bewindspersonen van eerste indienende partij CDA gevraagd de fractie te laten weten dat hij wil dat de motie wordt ingetrokken. De fractie heeft de motie desondanks niet ingetrokken, maar het is de vraag welke gevolgen de druk van Rutte voor de steun in de rest van de Kamer zal hebben.
Het is niet duidelijk waarom de premier zich zo persoonlijk verzet tegen het onderzoek. Het NLA-programma was een programma waar nog steeds veel vragen over zijn. Nieuwsuur en Trouw onthulden dat verschillende groeperingen die Nederlandse steun ontvingen, maar het grootste deel van de in totaal 22 gesteunde groepen is nog onbekend. Kamerleden kregen na het tekenen van een geheimhoudingsverklaring informatie over het programma in te zien maar mochten hier in het openbaar niet over spreken. Onafhankelijke experts hebben tot op heden geen toegang gekregen tot deze informatie.
Nieuwsuur en Trouw deden maandenlang onderzoek naar het staatsgeheime NLA-programma, waarmee Nederland de afgelopen jaren voor miljoenen euro's aan logistiek materieel aan Syrische strijdgroepen leverde. Bekijk hier het overzicht van hun zoektocht en onthullingen en alle ontwikkelingen:
