Mensen met een verstandelijke handicap krijgen niet de zorg die ze nodig hebben door een tekort aan gespecialiseerde artsen. Er zijn in Nederland zo'n 250 zogenaamde artsen verstandelijk gehandicapten (AVG-artsen), maar dat is veel te weinig.
Een AVG-arts is breed opgeleid en specialiseert zich in geneeskunde voor mensen met een verstandelijke handicap. De artsen zijn bijna allemaal in dienst van zorginstellingen waar mensen met zo'n verstandelijke beperking wonen. Maar de meeste mensen met een beperking wonen thuis. Zij hebben sinds de coronacrisis uitbrak minder toegang tot de artsen.
7-jarige jongen niet meer onder controle van arts
Een van die mensen is Nuri (7). Hij krijgt zware medicatie toegediend door zijn moeder, Saida al-Ayachi. Zij houdt ook de bijwerkingen in de gaten, al is ze er niet voor opgeleid. Sinds februari wordt Nuri niet meer in de gaten gehouden door een AVG-arts. "We hadden een AVG-arts, maar die is vertrokken", vertelt al-Ayachi. "De instelling kon geen vervanger vinden, want er zijn er niet genoeg. Ik ben gewoon aan mijn lot overgelaten."
Normaal gesproken kunnen mensen als Nuri en zijn moeder voor specialistische zorg langs bij poliklinieken die bij instellingen zitten. Daar waren altijd al wachtlijsten, maar tijdens de eerste coronagolf sloten meerdere instellingen die poliklinieken, waaronder de polikliniek waar Nuri en Saida el-Ayachi kwamen.
De instelling laat Nieuwsuur weten dat ze "tot verdriet van ons en de ouders en cliënten die het betreft mensen met een beperking geen poliklinische consulten konden bieden, we konden alleen spoedeisende vragen beantwoorden."
Achterstand is verder gegroeid
"De achterstand die we al hadden is tijdens de coronacrisis alleen maar gegroeid", bevestigt Matijn Coret, voorzitter van beroepsvereniging NVAVG. "Om aan de vraag te voldoen, kunnen we zeker het drie- of viervoudige aan AVG's gebruiken". De AVG-artsen die er zijn, draaien structureel overuren, blijkt uit een enquête. Meer dan driekwart van de vacatures blijft langdurig openstaan.
Als mensen met een verstandelijke beperking en hun begeleiders aankloppen bij de huisarts, is dat niet altijd succesvol. "Ik ben bij huisarts geweest, maar die zegt: het gaat boven m'n pet, ik kan dat niet begeleiden, ik heb er geen verstand van", vertelt al-Ayachi. Juist daarom is het alleen in Nederland bestaande specialisme AVG begin deze eeuw in het leven geroepen.
"Het is een uniek specialisme; je ziet veel specifieke syndromen, epilepsie, gedragsproblemen, orthopedische problemen", aldus AVG-arts Michiel Vermaak. Hij is een van de weinige AVG-artsen die niet verbonden aan een instelling, maar gaat langs waar vraag is. "Veel AVG's zijn in dienst van instellingen, maar de meeste patiënten wonen thuis. Dat kan efficiënter geregeld worden, door bijvoorbeeld regiopoli's op te zetten." Toch kan ook hij lang niet iedereen helpen die hem benadert. "Dat frustreert heel erg", aldus Vermaak.
Vraag naar artsen neemt toe
De vraag naar dit soort artsen neemt de komende jaren alleen maar toe, want verstandelijk beperkten worden ouder en de maatschappij ingewikkelder. Maar het aantal mensen dat de opleiding tot AVG volgt, neemt sinds 2015 juist af. Vorig jaar kwamen er maar veertien aanmeldingen binnen. "Op dit moment zouden wij 24 dokters per jaar mogen leveren, maar dat aantal halen we helaas niet", aldus Hanneke Veeren, hoofdopleider aan het ErasmusMC, de enige opleiding in Nederland.
Hoe dat komt? "We zijn een beetje onbekend", aldus Vermaak. Coret vult aan: "In vergelijking met andere specialismen staan de AVG's niet bovenaan wat betreft salaris."
Het ministerie van Volksgezondheid (VWS) heeft subsidie gegeven voor een campagne om meer studenten te werven.