Marijn Duintjer Tebbens en Steef Bouwman
Marijn Duintjer Tebbens en Steef Bouwman
Daar gaan we weer. Dat zullen veel mensen gedacht hebben nu het aantal besmettingen weer snel oploopt. Ook wie niet besmet is, wordt geraakt door de maatregelen die het virus moeten bestrijden. Dat kan mentaal moeilijk zijn. En het einde van de pandemie is nog niet in zicht. Hoe zorg je dat je geestelijk gezond blijft?
Die vraag stelden we aan drie psychologen die de mentale impact van de eerste coronagolf onderzochten. Hun adviezen om zo goed mogelijk de tweede golf door te komen, liggen niet altijd voor de hand. Heb je bijvoorbeeld weleens aan 'mentaal tijdreizen' gedacht?
"Doe alsof je tien jaar verder bent en bedenk wat je dan over de coronacrisis vertelt aan je kinderen of andere dierbaren. Grote kans dat je verhaal best positief is", zegt ontwikkelingspsycholoog Bertus Jeronimus. "Mentaal tijdreizen dwingt je om afstand te nemen van je huidige situatie. Dat kan helpen om er meer grip op te krijgen."
Minder stress na een goede grap
Zoek humor op, is het advies van sociaal psycholoog Madelijn Strick. Ze onderzocht de invloed van humor tijdens de coronapandemie door mensen voor en na het zien van grappen over corona vragen te stellen. "Na de grappen hadden de mensen minder negatieve gevoelens: minder bang, gestrest en eenzaam."
Strick pleit daarom voor een 'tweede golf humor' op sociale media. In maart en april zag ze enorm veel creatieve grappen langskomen op internet. "Maar die grappen over pyjamadagen en slechte kapsels zijn nu wel uitgemolken. Het is tijd voor wat nieuws."
Jeronimus werkt aan een grote internationale studie die de geestelijke gesteldheid van duizenden mensen in meer dan honderd landen volgt tijdens de pandemie. Nederlanders doen het relatief goed, valt hem op. "Wij zijn natuurlijk een rijk land, er is steun vanuit de overheid. Daardoor moet de echte klap nog komen."
Tijdens de eerste lockdown bleek ongeveer de helft van de bevolking last te hebben van nervositeit, rugpijn, hoofdpijn of slecht slapen. De psychische pijn is wel oneerlijk verdeeld: jongeren hebben er meer last van dan ouderen. En arme mensen gaan meer onder de maatregelen gebukt dan rijke mensen.
Uit eerder onderzoek blijkt dat zeven van de tien mensen er geen blijvende mentale schade aan overhouden. "We zijn wonderlijk goed in het omgaan met grote ellende", zegt Jeronimus. Wel verandert dat als er alsnog een strenge lockdown komt, blijkt uit eerdere pandemieën.
Wandelen beter dan een potje boksen
Neuropsycholoog Erik Matser noemt de coronacrisis het grootste sociale experiment ooit. "We worden elke dag met nieuwigheid geconfronteerd, dat heb ik nog niet eerder meegemaakt." De hersenen kunnen daarom wel wat rust gebruiken en regelmatig bewegen is daarbij een goed hulpmiddel, zegt Matser. "Denk aan lang wandelen, niet aan boksen in de sportschool."
De neuropsycholoog maakt zich wel, net als de andere twee experts, zorgen over het psychische effect van de tweede golf. "We weten nu wat ons te wachten staat. We weten dat het nog erger wordt. Dat maakt het zwaarder", denkt Matser.
"De eerste golf had nog iets nieuws: de eerste online meeting, de eerste digitale borrel. We zijn nu pessimistischer", vult Strick aan. Volgens Jeronimus was het tot nu dragelijk omdat men dacht dat het eindig was. "Nu begint men zich te realiseren: dit wordt een heel lang verhaal."