Voor het eerst in twintig jaar neemt het aantal mensen dat in extreme armoede leeft weer toe. Dat komt mede door corona, maakte de Wereldbank eerder deze week bekend. Volgens Nobelprijswinnaars Esther Duflo en Abhijit Banerjee is het tijd dat er actie wordt ondernomen.
Meer dan honderd miljoen mensen wereldwijd zijn door de pandemie onder de grens van extreme armoede terechtgekomen. Zij leven van minder dan 1,60 euro per dag. Op korte termijn zal hun situatie verslechteren. "Wereldwijd is het niet zo dat corona armere landen meer heeft getroffen of dat er meer besmettingen zijn", zegt Esther Duflo. "Maar het effect van de economische crisis is vele malen groter in die landen."
Duflo en Banerjee weten er alles van. De onderzoekers werken al jarenlang aan grote onderzoeken naar armoedebestrijding en ongelijkheid. Vorig jaar wonnen ze samen met hun collega Michael Kremer een Nobelprijs voor hun werk, dat nu actueler is dan ooit.
Geen werk, geen inkomen, geen eten
Het Internationaal Monetair Fonds verwacht dat er nog voor het einde van dit jaar 230 miljoen mensen honger zullen lijden. Dat is een toename van ruim 80 procent ten opzichte van de situatie vóór de pandemie.
Tientallen miljoenen mensen zijn door strenge lockdown-maatregelen hun werk kwijtgeraakt. En in veel landen geldt: geen werk, geen inkomen. Onderzoekers Duflo en Banerjee stellen dat er snel drastische maatregelen nodig zijn om het tij nog te keren.
De onderzoekers pleiten voor een soort Marshallplan, zoals de Verenigde Staten na de Tweede Wereldoorlog opzette. "Je moet snel en groots ingrijpen", zegt Banerjee. "Toen hielp de VS Europese landen - inclusief Nederland - weer op eigen benen te staan. Dat is uiteindelijk in iedereens belang."
Wat zegt het over ontwikkelde landen als we zelfs nu niet solidair kunnen zijn?
Duflo hoopt op een combinatie van gezondheidszorg en economische hulp. "We moeten voorkomen dat deze pandemie, de act of god, een zichzelf versterkende crisis wordt. Want als de armen niet kunnen eten, kunnen ze ook niets kopen van anderen. Bovendien: wat zegt het over ons als ontwikkelde landen als we nu niet solidair kunnen zijn", vraagt Duflo. Ze kijkt voor hulp naar de EU.
EU heeft het druk met zichzelf
Maar de Europese Unie is op dit moment vooral met zichzelf bezig, ziet Brussel-correspondent Sander van Hoorn. "We hebben onlangs gezien dat geld van de rijkere delen van de EU naar de armere delen brengen al gevoelig ligt", zegt hij.
Van Hoorn ziet een mogelijke uitzondering in het ondersteunen van Afrikaanse landen. "Maar dat is dus niet zozeer solidariteit van rijkere landen, maar angst voor migratiegolven. De gedachte is dat je door het helpen van die landen voorkomt dat mensen op bootjes naar Europa stappen."
Voorlopig staat solidariteit met de armste landen niet op de agenda van de EU, voorspelt Van Hoorn. "Zelfs na de oproep van deze economen zie ik het er niet snel op verschijnen." Op een ander punt, dat van de vaccins, neemt de EU wel een rol op zich. Commissievoorzitter Ursula von der Leyen heeft samen met de Verenigde Naties geld opgehaald voor het produceren en wereldwijd verspreiden van een vaccin.
"Of dat altruïsme is van de EU? MIsschien een beetje", is de analyse van Van Hoorn. "Het is ook welbegrepen eigenbelang. Pas als je Covid-19 wereldwijd bestrijdt, kan je het in de EU onder de knie krijgen. De EU is zich rot geschrokken van het stilvallen van productielijnen wereldwijd. Fabrieken in de hele EU liggen stil als grondstoffen van fabrieken elders niet aankomen door een uitbraak", zegt Van Hoorn.
Krijgen de armsten een vaccin?
Econoom Banerjee maakt zich zorgen over de vaccinverspreiding. "Er is een reëel risico dat de allerarmsten straks geen toegang hebben tot vaccins. Daar moet funding voor komen", zegt hij. Duflo voegt toe dat de Verenigde Staten het laten afweten op het wereldtoneel. "De EU kan nu de leiding nemen op dit punt.
Het is simpelweg iets dat moet gebeuren, denkt Banerjee. "Het lijkt me onacceptabel dat armen Covid-19 blijven krijgen en rijken niet. Een deel zal ook terugkomen bij Europese bedrijven die het vaccin verkopen. Maar vooral is de pandemie niemands schuld, niemand kan er iets aan doen. Dan is het makkelijk om generositeit te rechtvaardigen."
Bekijk hieronder het gesprek dat Nieuwsuur voerde met economen Duflo en Banerjee.
