Oppositiepartijen en ouderenorganisaties zijn woedend over het feit dat de mondkapjesrichtlijn van het RIVM voor de ouderenzorg deels gebaseerd was op schaarste. Nieuwsuur onthulde vandaag dat een belangrijk advies uit die richtlijn stilzwijgend is aangepast en dat medewerkers nu wél mondkapjes moeten dragen bij kort contact.
Tijdens de coronacrisis was de regel dat medewerkers in de zorg zonder mondkapjes werkten bij bevestigde corona-gevallen als het "kortdurend contact" was. Dat was verantwoord, stelde de richtlijn. Steeds werd volgehouden dat die richtlijnen niet uit schaarste waren opgesteld, maar op basis van medische adviezen.
Maar nu de richtlijn is aangepast, blijkt dat schaarste wél een rol speelde. Het RIVM geeft toe dat het advies was gebaseerd op het "zeer kleine risico" om bij vluchtig contact besmet te raken, "gecombineerd met de schaarste" aan mondmaskers. Dat schiet in het verkeerde keelgat van politici en ouderenorganisaties.
Het is een feit dat er is gemarchandeerd met de gezondheid van zorgpersoneel.
Vakbond FNV wil nagaan of er door het RIVM-advies onnodig slachtoffers zijn gevallen onder zorgmedewerkers en sluit niet uit werkgevers en het ministerie aansprakelijk te stellen. "Er zijn bij ons nog steeds gevallen bekend waarin werkgevers geen mondkapjes ter beschikking stellen", zegt vakbondsbestuurder Bert de Haas.
'Aantasting vertouwen'
CNV Zorg & Welzijn, de vakbond voor werknemers in de zorg, noemt het aanpassen van de richtlijn een "grof schandaal". "Dit nieuws betekent een ernstige aantasting van het vertrouwen van zorgpersoneel in het RIVM", zegt voorzitter Anneke Westerlaken.
De vakbond stelt dat dit niet zonder gevolgen kan blijven. Westerlaken wil van de minister weten of er nog meer aanpassingen zijn gedaan. "Het is een feit dat er is gemarchandeerd met de gezondheid van zorgpersoneel, hun familie en cliënten."
Ook seniorenorganisatie KBO-PCOB is verontwaardigd, blijkt uit de woorden van directeur Manon Vanderkaa. "Schandalig! Nu zijn verzorgers, ouderen, mantelzorgers en naasten op het verkeerde been gezet. Terwijl er zo veel angst onder senioren was. Die angst blijkt nu terecht."
"Wij hebben het RIVM niet onder druk gezet", zegt premier Mark Rutte na vragen van journalisten. Hij wil van het RIVM weten of het tekort aan mondkapjes een rol heeft gespeeld in de adviezen. "Zij moeten wetenschappelijk adviseren. Als er tekorten zijn, is het aan de politiek om een afweging te maken."
'Kabinet niet eerlijk'
Kamerleden zijn kwaad. "Het is om laaiend van te worden", zegt fractievoorzitter Lilian Marijnissen van de SP. "Zo vaak vroegen we het kabinet of de richtlijn voor bescherming van onze zorgverleners gebaseerd was op schaarste. Het kabinet is niet eerlijk en heeft een groot probleem."
"Nu komt uit: deze fout was natuurlijk toch gebaseerd op een tekort aan materialen", zegt Marijnissen, die dinsdag met het kabinet in debat wil over de kwestie. "Hoe kunnen zorgverleners nu nog vertrouwen op de richtlijnen? Ze zijn gewoon in de steek gelaten."
'Zeer ernstig'
PvdA-leider Lodewijk Asscher noemt de kwestie "zeer ernstig". GroenLinks-leider Jesse Klaver vindt het "schandalig" en wil weten welke rol het kabinet hierin speelde. "Dus zorgmedewerkers en patiënten zijn willens en wetens in gevaar gebracht? Liegen over veiligheidsrisico's is onacceptabel."
PVV-leider Geert Wilders wil weten of "medewerkers in de ouderenzorg voor de gek zijn gehouden" en of de Tweede Kamer "is voorgelogen". Volgens Wilders is het "code rood voor de minister als dit waar is".
Ook vanuit de coalitie wordt gevraagd om tekst en uitleg. Vera Bergkamp (D66), Hayke Veldman (VVD) en Carla Dik-Faber (CU) willen toelichting van minister Hugo de Jonge. "De Tweede Kamer heeft hier zo vaak een vraag over gesteld. En nu dit. Benieuwd naar de reactie", twittert Bergkamp.
Een woordvoerder van het ministerie van Volksgezondheid reageerde al op vragen van Nieuwsuur per mail. Het RIVM erkent in een reactie op onze berichtgeving dat "het beter was geweest" als het "expliciet" had gemeld dat in de mondkapjesrichtlijn de passage over kort contact was weggehaald.
Klik hier voor de mailwisseling waarin het RIVM tegenover Nieuwsuur bevestigt dat het dragen van een mondmasker bij vluchtig contact nu noodzakelijk is.
In juli onthulde Nieuwsuur al dat enkele belangrijke RIVM-coronarichtlijnen een magere wetenschappelijke basis hebben:
Zaterdag in Nieuwsuur op NPO 2 en op nieuwsuur.nl alle feiten en details in een uitgebreide reconstructie over de verandering van deze richtlijn.
