Een jaar geleden kondigde de Amsterdamse onderwijswethouder Marjolein Moorman (PvdA) al aan dat ze het zou doen, maar nu is het definitief: basisscholen die van ouders een vrijwillige bijdrage vragen die hoger is dan 225 euro, krijgen geen subsidie meer van de gemeente.
Moorman wil met de maatregel de sterke segregatie en kansenongelijkheid op Amsterdamse scholen een halt toe roepen. Volgens haar vormt een hoge vrijwillige ouderbijdrage een drempel voor ouders met lagere inkomens.
Het geldbedrag dat scholen aan ouders vragen, gaat bijvoorbeeld naar het organiseren van schoolreisjes. Het landelijk gemiddelde is 54 euro. Sinds kort is het wettelijk verboden om kinderen uit te sluiten van activiteiten omdat hun ouders de vrijwillige bijdrage niet betalen.
Stichting SAAM, met 26 scholen in Noord-Brabant, heeft de ouderbijdrage helemaal afgeschaft. "Ik wil gewoon helemaal niet meer dat een gesprek op school daarover moet gaan", zegt Edith van Montfort, bestuurder van SAAM. Ook in Rotterdam is er discussie over het onderwerp, maar de stad wil het Amsterdamse voorbeeld niet volgen. Intrekken van subsidie vindt het college onnodig.
Ouderbijdrage voor een blokhut
Voor zeven Amsterdamse scholen is de maatregel van Moorman reden om de ouderbijdrage nu te verlagen naar minder dan 225 euro. Zes scholen houden vast aan de hoge ouderbijdrage en lopen dit schooljaar dus de subsidie mis.
Een daarvan is de Eerste Openluchtschool in Amsterdam-Zuid. Het ouderbestuur en de directie betreuren het besluit van de wethouder. Maar de subsidie van ongeveer 100 euro per kind staat in geen verhouding tot de 300 euro die ze van ouders krijgen.
Koos Marinus, leraar van groep acht, vertelt dat de school de ouderbijdrage onder meer heeft ingezet voor het bouwen van een blokhut naast het schoolgebouw. "Zo konden we extra ruimte creëren voor remedial teaching." Hij is trots op het onderwijs dat ze op zijn school geven. "Ik zeg: wethouder kom hier eens kijken en laat ze in Den Haag zien hoe onderwijs ook kan zijn." De openluchtschool benadrukt dat het ouders niet weigert die de bijdrage niet betalen of niet kunnen betalen.
Meer geld per kind
De ouderbijdrage maakt landelijk maar een klein deel uit van de financiering van basisscholen. Zo'n 95 procent komt van het Rijk en is gebaseerd op een formule met factoren als leerlingenaantal, de leeftijd van onderwijzers én - voor aanvullende financiering - ook het opleidingsniveau van de ouders.
De Openluchtschool stelt dat scholen met leerlingen van laagopgeleide ouders - "terecht" - meer geld per kind van het Rijk krijgen dan een school met kinderen van hoogopgeleide mensen. Maar het is dus fijn, vindt de school, dat de ouderbijdrage er is om wat extra te kunnen doen.
Niet ver van de Eerste Openluchtschool staat De Pinksterbloem. Directeur Valeri Ligterink houdt vast aan de relatief lage vrijwillige ouderbijdrage van 44 euro. "We hechten eraan dat iedereen welkom is. En voor ons is het belangrijk dat ouders zelf meewerken op school in plaats van dat ze geld geven."
Ze benadrukt dat de ouderbijdrage op de Pinksterbloem ook echt vrijwillig is. "Wie niet betaalt, krijgt geen aanmaning. Sommige ouders betalen vrijwillig meer."
Juridisch advies
Onderwijsadvocaat Wilco Brussee betwijfelt de juridische basis voor de maatregel van de gemeente, omdat (misbruik van) de ouderbijdrage onder de Onderwijsinspectie valt. "De gemeente heeft juridisch gezien geen enkele bemoeienis met de vrijwillige ouderbijdrage en kan zich daar dus ook niet in mengen." Moorman: "We hebben juridisch advies ingewonnen bij hoogleraar Onderwijsrecht Paul Zoontjes en daaruit blijkt dat dit wel mogelijk is."
Volgens Guido Walraven, directeur van het Kenniscentrum Gemengde Scholen, heeft de maatregel van de wethouder vooral een symbolische werking. Hij verwacht niet dat het de segregatie binnen de Amsterdamse scholen tegen zal gaan. "Daar is meer voor nodig en dat vergt vooral veel betrokkenheid van ouders, scholen en bestuurders."
