Het is niet meer dan een stipje op de kaart vlak voor de Turkse kust. Kastellorizo is een piepklein Grieks eiland, dat toch de hoofdrol speelt in de geopolitieke strijd tussen Turkije en Griekenland in het oostelijke deel van de Middellandse Zee. De inzet: natuurlijke hulpbronnen.
Het rotsig eilandje heeft een oppervlakte van nog geen negen vierkante kilometer. Het heeft nauwelijks auto's, een paar winkels en wat restaurantjes met verse vis. Het enige geluid is dat van krekels en de klokken van de kerk waar de oude priester Papa-Giorgis de scepter zwaait.
Onderzoek naar gas
Ten zuiden van het eiland doet een Turks onderzoeksschip - de Oruç Reis - seismisch onderzoek naar gas. Het wordt begeleid door Turkse oorlogsschepen. De Turken zoeken in de Griekse wateren en dat is volgens het internationale zeerechtverdrag van de Verenigde Naties illegaal.
In de ogen van de eilandbewoners gaat het om een grove provocatie van de Turken.
- Nieuwsuur
Een oorlogsschip in de haven van Kastellorizo. - Nieuwsuur
Een oorlogsschip in de haven van Kastellorizo. - Nieuwsuur
Het uitzicht vanaf het eiland Kastellorizo. - Nieuwsuur
Het eilandje Kastellorizo. - Nieuwsuur
Het eiland Kastellorizo.
Zorgen om oorlogsschepen
Loco-burgemeester Stratos Amygdalos wordt aan de kade door iedereen aangesproken. Hij houdt de ontwikkelingen in de gaten. Hij fronst als hij zijn analyse geeft. "We zijn bezorgd. Heel bezorgd. We zien steeds meer Turkse oorlogsschepen ten zuiden van ons eiland."
De eilandbewoners zijn niet zomaar ongerust. Juist Kastelorizo en vooral de Griekse wateren ten zuiden van het eiland wil Turkije zich toe-eigenen. En niet zonder reden. In het gebied bevindt zich waarschijnlijk een flinke gasvoorraad.
Wat moeten we doen? Ons eiland weggeven als cadeautje?
De eilandbewoners hebben altijd een goede band gehad met de Turken aan de overkant. In de Turkse badplaats Kas doen ze hun boodschappen. Er zijn zelfs gemengde huwelijken ontstaan in de loop der jaren. Maar deze dreigende actie van president Erdogan gaat echt te ver.
'Kom niet aan het eilandje want dat is Grieks', is de gedachte. De loco-burgemeester reageert fel. "Wat moeten we doen? Ons eiland verkopen, het weggeven als cadeautje? Ik denk van niet. Ons leven bevindt zich hier en dat moet zo blijven."
Verontrustende krachtmeting
In de zuidelijke wateren rond het eiland vindt een krachtmeting plaats tussen Turkije en Griekenland die verontrustende vormen begint aan te nemen. De Grieken hopen op een snelle actie van de Europese Unie. Tot nu toe lijkt de Turkse president Erdogan niet echt onder de indruk van Europese waarschuwingen.
Dimitris Keridis, parlementslid van de regeringspartij Nieuwe Democratie, waarschuwt Brussel. "De tijd dringt. Het zou een grote fout zijn om dit conflict te reduceren tot een Grieks-Turks probleem." De Europese Unie moet één front vormen vindt hij. "Anders is er straks van een EU geen sprake meer."
Papa Gorgis spreekt pittige oorlogstaal voor een priester. Hij heeft niks tegen de Turken, maar wel tegen president Erdogan. "Als hij wapens en oorlog wil, laten we dan de oorlog in gaan. We kunnen niet toekijken en ons bang laten maken. We moeten hem de mond te snoeren en hem een lesje leren."
Grieken hopen op ingrijpen EU
De Grieken zeggen het niet met zoveel woorden, maar ze zouden een harder optreden van Duitsland - huidig voorzitter van de EU - willen zien. Ze vinden dat de Duitsers Turkije te veel te vriend willen houden.
Er spelen verschillende economische belangen. Duitsland doet veel zaken met Turkije, heeft een grote Turkse gemeenschap en is ook bang voor een nieuw vluchtelingenprobleem.
Op het eiland Kastelorizo blijft iedereen opvallend kalm. Op de terrassen eten mensen de net gevangen vis. Een waterschildpad zwemt langs de kade, hopend op een lekker hapje. De eilandbewoners willen vooral één ding: dat de rust in de regio terugkeert.
Priester Papa Gorgis bidt voor vrede. Hij hoopt dat de Turkse president Erdogan en zijn regering tot inzicht komen. "We bidden ervoor dat de slechteriken het licht zullen zien", zegt hij lachend.
Bekijk hieronder (vanaf 03.00 minuten) de reportage van Saskia Dekkers:
