In Auvers-sur-Oise, het Franse stadje waar de Boomwortels uit het laatste werk van Van Gogh blijken te staan, zorgen de bomen, vier dagen na de ontdekking, vooral voor onrust en ruzie. Het bleef 130 jaar onduidelijk waar Van Gogh zijn laatste werk maakte. Deze week werd de locatie onthuld.
De plek wordt inmiddels getipt als mondiaal cultureel erfgoed. Maar betrokkenen discussiëren vooral van wie de grond precies is, en wie eigenaar is van de bomen. De wortels staan achter een grijs schot, tot frustratie van inwoners en toeristen.
Laatste doek
Vincent van Gogh bracht de laatste maanden van zijn leven door in Auvers-sur-Oise. Op de begraafplaats hangt de uitnodiging voor zijn begrafenis op 30 juli 1890. 'Om half drie 's middags precies', staat er te lezen. Van Gogh had zichzelf die zondag ervoor in de borst geschoten.
In de uren voor hij die kogel afschoot, werkte hij nog aan een laatste doek: Boomwortels. Niemand wist waar hij zijn werk maakte, tot de Nederlandse Van Gogh-kenner Wouter van der Veen recent een belangrijke ontdekking deed.
Bekijk hier de ontrafeling van het mysterie rond Van Gogh:
Van Gogh schilderde de boomwortels in het straatje achter de herberg waar hij destijds logeerde: de Rue Daubigny in Auvers-sur-Oise, ten noorden van Parijs. Op die plek zijn nog steeds de stronken te zien die ook prijkten op het schilderij uit 1890. Een oude ansichtkaart leidde Van der Veen naar de juiste plek.
Het speurwerk van Van der Veen mag historisch worden genoemd. Het heeft kunsthistorische waarde omdat de laatste levensdagen van Van Gogh er nieuwe invulling door krijgen. En het heeft culturele waarde: de locatie waar de schilder destijds op straat stond met zijn kwasten is nog steeds te bezoeken.
Dan is er iets nieuws ontdekt, iets belangrijks, en dan mogen we het niet zien!
Inwoners en toeristen beklagen zich aan de lopende band: de boomwortels worden volledig aan het zicht onttrokken door hoge houten panelen.
"Het is een schande, het is een schande!", roept een man die door de Rue Daubigny loopt. "Het is idioot om alles hier dicht te timmeren", zegt Delphine Avrillon, de 'buurvrouw' van de bomen. "Dan is er iets nieuws ontdekt, iets belangrijks, en dan mogen we het niet zien!" En bovenop die onvrede is er ook nog ruzie uitgebroken. Want: van wie zijn die bomen? En wie is ervoor verantwoordelijk?
Privégrond
Ontdekker Wouter van der Veen werkt voor het lokale Institut Van Gogh. Dat zet zich in voor de bescherming van het erfgoed van de schilder. Maar de betreffende bomen lijken op privégrond te staan van een inwoner van Auvers-sur-Oise, Jean-François Serlinger.
En dat wordt weer betwist door de gemeente. Daar is de gedachte dat de wortels net niet op privégrond staan, maar juist nèt op de openbare weg.
Landmeter
Ter plekke is het nauwelijks te zien. De straat, een soort stoeprand, een muurtje en een verhoging van de aarde: het loopt kriskras door elkaar.
"Dit is een plattelandsgemeente. Er is hier niet eens een trottoir", vertelt Serlinger, terwijl hij het terrein met de boomwortels laat zien. "De gemeente heeft nu een landmeter aangewezen om metingen te doen en wij hebben ook een landmeter aangewezen die gaat meten."
Het gemeentebestuur zelf zit ook in z'n maag met de houten balustrade. Die is weer neergezet door het Institut Van Gogh, maar heel dicht op de bomen. Het instituut liet het terrein en de boomstronken ook schoonmaken. Er werd vooral veel klimop van de wortels verwijderd. "Ik vind persoonlijk dat het allemaal een beetje snel is gedaan", vertelt burgemeester Isabelle Mézières. "Ik maak me grote zorgen over de toestand van de wortels."
Op het stadhuis wordt gefluisterd dat Van Goghs bomen mogelijk zelfs schade hebben opgelopen tijdens de werkzaamheden.
Dorpsruzie
En het Institut Van Gogh beklaagt zich weer: het had een fraai zwart hekwerk klaar staan om rond de bomen te zetten. Maar dat mocht juist niet geplaatst worden, vanwege de betwiste eigendomsrechten van de grond. Daarom moesten die houten panelen wel tijdelijk worden neergezet.
Zo gaan in Auvers-sur-Oise alle betrokkenen ruziënd over straat. Een dorpsruzie die volgde op een ontdekking van wereldformaat.
Grondeigenaar Jean-François Serlinger en de burgemeester mijden elkaar. Serlinger heeft een advocaat in de hand genomen. En toen het Institut de locatie afgelopen week presenteerde, werd een fraaie foto genomen met alle betrokkenen. Maar de burgemeester ontbreekt op die foto.
"Dit is een zaak geworden die ons allemaal boven het hoofd is gegroeid", zegt burgemeester Mézières nu. "Dit is een nationale zaak, dit is nationaal cultureel erfgoed. Dit ontstijgt mij als burgemeester, maar ontstijgt ook mijnheer Serlinger en het Institut Van Gogh."
Haar oplossing: "Ik heb het hele dossier doorgegeven aan het Franse ministerie van Cultuur. Dat moet nu maar beslissen wie verantwoordelijk is voor de toekomst en het onderhoud van de bomen van Van Gogh."
En zolang dat dossier op het ministerie in Parijs ligt, zien de mensen in Auvers-sur-Oise voorlopig alleen een grijs houten wandje staan. En niet het tafereel dat Vincent Van Gogh in 1890 vastlegde, enkele uren voor hij zijn pistool op zijn borst zette.
