Sonja Pleumeekers
Sonja Pleumeekers
Van ongeveer 7000 openbare toiletten naar zo'n 500 in het hele land. Het sluiten van horeca en andere openbare plekken vanwege de corona-uitbraak zorgde ervoor dat publieke wc's de afgelopen tijd een stuk moeilijker te vinden waren, blijkt uit cijfers van de Maag Lever Darm Stichting.
Met een samenleving die stapje voor stapje steeds meer open gaat, en straten en stations die drukker gaan worden, zullen ook meer wc's heropenen. Dan is een volgende vraag: welke rol spelen openbare toiletten bij het verspreiden van corona?
De spoelknop raakt iedereen aan
Dat het coronavirus zich ook in ontlasting kan bevinden werd duidelijk toen het virus in het riool werd aangetroffen. Vandaar dat Clara Belzer, microbioloog aan de Universiteit van Wageningen, wc's als een extra risico beschouwt voor het verspreiden van corona. "Lichaamsvloeistoffen zijn daar in hoge dosis aanwezig. Als iemand corona heeft, dan is de kans op besmetting daar veel groter."
Deurklink, spoelknop, kraan: elke bezoeker raakt opnieuw dezelfde contactoppervlakken aan. Bij drukke toiletten zijn dat er soms wel honderden op een dag. Wanneer een besmet persoon van een openbaar toilet gebruikmaakt, kan hij op die manier extra virusdeeltjes over de ruimte verspreiden. "Zulke kleine deeltjes gaan zelfs door drie lagen toiletpapier heen", zegt Belzer. Daarom benadrukt zij het belang van goed je handen wassen na elk wc-bezoek.
Schoonmaakdeskundige Freek Veneman ziet al dat er bij schoonmakers meer aandacht is voor die contactpunten. Er wordt vaker en grondiger schoongemaakt. "Een virus is best kwetsbaar", zegt hij. De normale manier van schoonmaken is daarom volgens hem genoeg, ook in de wc.
Met een mondkapje de wc in?
Maar dan is er ook nog een tweede, minder bekende mogelijke besmettingsroute op het toilet, namelijk via de lucht. Belzer legt uit dat er elke keer wanneer je een wc doorspoelt allerlei minuscule druppeltjes de lucht in worden geslingerd, aerosolen. Bij iemand die corona heeft, kunnen deze mogelijk het virus bevatten.
"Hoe lang ze in de lucht blijven hangen en hoe besmettelijk dat dan echt is, daar weten we eigenlijk nog veel te weinig over", zegt Belzer. "Maar een mondkapje tegen aerosolen is geen gek idee in een openbaar toilet."
Tot nu toe zijn wetenschappers er nog niet over uit of aerosolen nou wel of geen rol spelen in het verspreiden van corona. Als dat wel zo is, zou het betekenen dat de deeltjes veel grotere afstanden kunnen afleggen dan anderhalve meter. Vooral in gesloten ruimtes met slechte ventilatie zou dat dan gevaarlijk kunnen zijn. Nieuw onderzoek wijst uit dat druppels die vrijkomen bij praten tot 14 minuten in de lucht kunnen blijven hangen, maar het is niet duidelijk of die druppels ook besmettelijk zijn.
Open ramen en desinfectiepalen
Gezondheidsingenieur Francesco Franchimon vindt dat er meer aandacht moet zijn voor deze mogelijke besmettingsroute, en het belang van goede ventilatie. "Het gaat allemaal om het verdunnen van het virus. Dus blijf een ruimte ventileren. Dat betekent: niet het virus rondpompen, maar verse lucht inbrengen."
"Ventilatiesystemen hebben in het verleden een enorme impact gehad op volksgezondheid. Meer dan medicijnen. Maar met de komst van vaccins zijn we dat uit het oog verloren. We zouden eigenlijk weer moeten gaan ontwerpen op de gezondheid van mensen. Dat betekent ook dat je rekening moet houden dat infectueuze virussen nog steeds aan de orde van de dag zijn, dat dat niet meer iets is wat ons niet meer overkomt."
Oplossingen voor de korte termijn zijn er ook. Het open houden van de ramen kan volgens Franchimon al een groot effect hebben. Bij de uitgang van openbare wc's zouden desinfectiepalen moeten komen, adviseert schoonmaak-expert Veneman, zodat we die met schone handen verlaten.
En de oplossing tegen de druppeltjes bij het doortrekken? "Dat is echt doortrekken met gesloten deksel", zegt Franchimon. "Die klep is er niet voor niets."