Het is steeds duidelijker dat het coronavirus behalve infecties nog andere levensbedreigende complicaties veroorzaakt. Uit een onderzoek onder 184 patiënten op de intensive care, blijkt dat de helft trombose-verschijnselen krijgt. Mensen met dergelijke complicaties hebben een grotere kans om te overlijden. Tijdige behandeling is van levensbelang.
Het onderzoek werd uitgevoerd in drie Nederlandse ziekenhuizen: het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), het Amphia Ziekenhuis in Breda en het Rotterdams Erasmus Medisch Centrum. Artsen wereldwijd merkten al dat patiënten met covid-19 ook trombose-verschijnselen hebben, dit onderzoek toont nu aan hoe groot het probleem werkelijk is.
"We wisten niet dat zoveel coronapatiënten een trombose-complicatie kregen", zegt hoogleraar Interne Geneeskunde Menno Huisman (LUMC) die samen met internist Rik Endeman (Erasmus MC) het onderzoek leidde. "De resultaten zijn wereldwijd met verbazing ontvangen. Men hield zich tot nu toe vooral bezig met infecties in de longen en de gevolgen daarvan, maar niet met trombose-complicaties."
Juist daarom zijn de bevindingen van het onderzoek heel erg belangrijk, zegt Huisman. "Ook kunnen we hierdoor proberen er iets aan te doen. Door IC-patiënten een verhoogde dosis bloedverdunners te geven kan je de kans op trombose-complicaties verminderen, en zo mogelijk hun toestand verbeteren."
Longembolie of herseninfarct
Bij trombose stolt het bloed en de bloedpropjes die ontstaan, blokkeren de aderen of slagaderen. Bij coronapatiënten kunnen de stolsels ontstaan door een samenspel van factoren, legt de hoogleraar uit. "Een van de factoren is de hoge mate van ontsteking van het coronavirus, die activeert de bloedstolling."
Ook speelt mee dat coronapatiënten die beademd worden op de intensive care voor langere tijd in slaap worden gebracht. "Ze liggen dagenlang roerloos in bed. Dat maakt dat er makkelijk bloedstolsels in de benen kunnen ontstaan", zegt Huisman.
De bloedpropjes kunnen in de longen terechtkomen, of in het hart of het hoofd ontstaan, met als gevolg dat er een longembolie, hart- of herseninfarct ontstaat. De onderzoekers vonden bij de meeste patiënten een longembolie. In mindere mate ging het om herseninfarcten, maar ook dat aantal was zeven tot tien keer hoger dan normaal.
Helemaal opmerkelijk is dat de herseninfarcten ook mensen treffen die voorheen helemaal geen risicofactoren hadden, zoals een hoge bloeddruk, aderverkalking, hoge cholesterol of tabaksverslaving. Ook waren de patiënten met een herseninfarct vrij jong, en dat baart de onderzoekers zorgen.
Het heeft heel wat voeten in de aarde om IC-patiënten aan beademingsapparatuur naar de CT-scan te brengen.
De eerste resultaten van het onderzoek kwamen half april al naar buiten. Toen bleek nog een derde van de patiënten stollingsproblemen te krijgen. Naar aanleiding daarvan werden de richtlijnen al aangepast. Geadviseerd werd de hoeveelheid antistollingsmiddel heparine, dat coronapatiënten op de IC al uit voorzorg krijgen, te verdubbelen.
"We weten heel eerlijk gezegd nog niet of dat voldoende is. We hopen het natuurlijk wel en er is ook wel reden om dat aan te nemen. Maar we moeten dat nog uitzoeken", zegt Huisman. "Dat doen we door te kijken naar nieuwe IC-patiënten die vanaf het begin een dubbele dosis heparine hebben gekregen."
Twee uur per patiënt
Het onderzoek van de drie Nederlandse ziekenhuizen is het eerste onderzoek naar trombose-complicaties bij coronapatiënten op grote schaal. De hoogleraar legt uit dat zo'n uitgebreid onderzoek lastig te realiseren is. De patiënten moeten namelijk onderzocht worden met een CT-scan.
"Het heeft heel wat voeten in de aarde om de IC-patiënten aan beademingsapparatuur daar naartoe te brengen. Per patiënt zijn twee tot drie verpleegkundigen zo'n twee uur bezig om dat voor elkaar te krijgen", aldus Huisman.