In oktober 2001 vielen de Amerikanen Afghanistan binnen. Ze gingen de strijd aan met de Taliban, die onderdak hadden verschaft aan terreurorganisatie al-Qaida, verantwoordelijk voor de aanslagen van 11 september.
Het werd Amerika's langste oorlog. Pas vandaag tekenden de Taliban en de Verenigde Staten een vredesakkoord. Een belangrijk onderdeel van de deal is dat de Taliban de banden met al-Qaida en IS verbreken. Een "vrij makkelijke" belofte voor de Taliban, zegt journalist en Afghanistan-kenner Bette Dam. "Het is wel te verwachten dat ze dit gaan nakomen."
CIA
Dam volgde de onderhandelingen van nabij. "De Amerikanen zien de Taliban als een groep die altijd al-Qaida heeft gesteund. Veel Amerikanen zeggen dat de Taliban ook met 9/11 te maken had, maar dat is niet zo. De Taliban is veel meer een pro-westerse groep dan wij denken. Ze bevechten al heel lange tijd IS. In die zin is dit akkoord niet echt een heel grote toegift van de Taliban."
Als de Taliban zich inderdaad aan alle voorwaarden in het akkoord houden, trekken de Amerikanen gefaseerd alle troepen terug uit het land. De vraag is nog of Amerikaans CIA-personeel achterblijft, dat veel gevechtsoperaties onderneemt met Afghaanse milities, aldus Dam. "En omdat Amerika zo bang is dat IS en al-Qaida terugkomen naar Afghanistan, is met de Taliban afgesproken dat ze af en toe mogen ingrijpen."
Ik weet niet zeker of de veranderingen al die verloren gegane Afghaanse levens waard zijn.
Bij de oorlog in Afghanistan vonden sinds 2001 150.000 Afghanen en ruim 2400 Amerikaanse soldaten de dood. 1100 NAVO-militairen kwamen om, onder wie 25 Nederlanders.
"De Amerikanen hebben een beetje veranderd hoe mensen hier denken", zegt fotograaf Lorenzo Tugnoli. De Italiaan woonde zes jaar in Afghanistan en zag het land veranderen tijdens de Amerikaanse aanwezigheid. Hij legde dat vast in zijn fotoserie The Longest War. "De vrouwen werken en gaan naar school. Er worden veel wegen gebouwd. Maar ik weet niet zeker of die veranderingen al die verloren gegane Afghaanse levens waard zijn."
'Soort Iran'
Amerika laat de Afghaanse politiek vanaf nu met rust, en zal de sancties tegen leden van de Taliban opheffen. De vraag is hoe het land in de toekomst bestuurd gaat worden. De huidige regering heeft geen handtekening onder het akkoord gezet.
"De Taliban willen graag een puur islamitische staat, een islamitisch emiraat", zegt Bette Dam. "Hoe gaat het eruit zien als de Taliban naar hoofdstad Kabul komen? Gaan de vrouwen naar school, ja of nee? Hoe zijn de straffen?"
"Wat je mensen veel hoort zeggen is dat het best wel eens zoals in Iran kan worden, met een islamitisch regime met mogelijk daarboven een leider, dat wordt een emir genoemd. Die zou mogelijk van de Taliban kunnen komen."
'Alleen maar meer oorlog'
Het is volgens Dam dus nog veel te vroeg om het akkoord 'historisch' te noemen. "Veel hangt ervan af of de huidige Afghaanse regering met de Taliban gaat onderhandelen. Die groepen staan verder uit elkaar dan ooit."
Fotograaf Tugnoli is sceptisch en vreest voor de toenemende invloed van de Taliban. "Er kan een vrede overeengekomen worden, of er volgt weer oorlog. En er zijn mensen, ik ook, die denken dat dit alleen tot meer oorlog zal leiden."
Dam: "Dat wordt het spannende voor de Afghanen: gaat dit verdrag dat ver weg in Qatar is getekend iets positiefs opleveren? Of is het akkoord vooral een manier voor de Amerikanen om de troepen snel weg te trekken en dit conflict een beetje te vergeten?"
