President Assad is vastbesloten heel Syrië te heroveren. Voor Idlib, het laatste deel van Syrië dat Assad nog niet in handen heeft, betekent dat een steeds grotere humanitaire crisis. Burgers zitten er vast tussen de gesloten Turkse grens en de oprukkende Syrische regeringstroepen.
De provincie in het noordwesten van Syrië is nu nog in handen van Syrische rebellen. Turkije steunt de rebellen wat de laatste tijd tot ernstige confrontaties tussen Turkse en Syrische troepen leidde. Turkije wil de controle houden over het gebied aan zijn grens.
Oppermachtig
"Voor Turkije staat er veel op het spel", zegt politicoloog en conflictanalist Lambrecht Wessels, die veel in het Midden-Oosten heeft gewerkt. "Het gaat om driekwart miljoen vluchtelingen. En twintigduizend jihadisten. Dat verklaart de felle reactie van Turkije."
Maar kunnen de Turken er winnen van Assad? "Niemand is gebaat bij een grootschalige confrontatie, maar het dreigen van Turkije zou zomaar kunnen werken. Want Turkije heeft een leger om rekening mee te houden."
Verlies
Voor Syriërs in Nederland nemen de spanningen met de dag toe. Zij vrezen voor familieleden en de onzekerheid over hun lot is voor velen ondraaglijk. Eyaad Jobasi kwam vijf jaar geleden naar Nederland. "Mijn broer Ghazi, zijn vrouw, dochter en zoon zijn omgekomen. Zijn andere dochter is gewond", vertelt hij geëmotioneerd.
"Mijn zus Falak heeft een kind verloren. Mijn schoonbroer Mohammed is omgekomen. Hij stond voor de deur toen er een bom viel. En mijn neef, vorige week. Hij was van Saraqib naar een andere plek gevlucht waar het veilig had moeten zijn. In de nacht viel er een bom. Hij kwam om met zijn twee dochters. Zijn vrouw is gewond en wordt behandeld."
'Zijn ze dood?'
Jobasi woont met zijn vrouw en vier kinderen nu in Spijkenisse. Ze komen uit de strategisch belangrijke stad Saraqib. "Iedereen is uit Saraqib gevlucht. Het is daar al zeven jaar onveilig. Zelfs als er geen vliegtuigen zijn, geen bommen, dan voel je je er in je hart alsnog onveilig."
Het moeilijkste voor Jobasi is bellen met zijn familie. "Als de verbinding plotseling verbroken wordt. Je hart, op zo'n moment: zijn ze gebombardeerd? Zijn ze dood? Of is hun batterij gewoon leeg?"
Jobasi en zijn vrouw proberen erachter te komen hoe het met familie gaat, en wat er gebeurt in Syrië:
Toen Jobasi hoorde dat het Syrische leger Saraqib had ingenomen, ging hij naar buiten. "Ik kon niet meer binnen blijven. Zei dat niemand me mocht bellen en ben buiten gaan huilen." Met tanks trokken troepen van Assad de stad in. "Ze staken huizen in brand, waarom?"
Ook zijn huis werd in brand gestoken. "Omdat ze zeggen dat ik een terrorist ben. Hoezo terrorist? Heb ik gevochten? Heb je me op een tank gezien? In een gevechtsvliegtuig? Nee, ik heb om vrijheid geroepen. Dat heb ik gedaan."
Aan zijn kinderen - Ibrahim (11), Miral (9), Lamare (7) en Mohammed (3) - kan Jobasi het maar moeilijk uitleggen. "Ibrahim vroeg of als de familie ooit teruggaat naar Saraqib, of hun huizen er dan nog staan. Nee, zei ik. De Assad-milities hebben alle huizen leeggeroofd en in brand gestoken."
Langdurige strijd
Na een akkoord tussen Rusland en Turkije werd Idlib in 2018 uitgeroepen tot 'gedemilitariseerde zone'. Maar van de deal tussen Ankara en Moskou kwam niet veel terecht. Wessels: "De deal was dat Turkije zelf Idlib zou schoonvegen van jihadisten. In ruil daarvoor zouden Assad en Rusland Idlib niet aanvallen. Turkije en Rusland zouden in het gebied samen patrouilleren en observeren. Maar de Turken hebben nagelaten iets aan de jihadisten te doen."
Een van de scenario's kan volgens Wessels zijn dat er een langdurige strijd zal ontstaan om Idlib, waaraan de Turken meedoen. "Het is een kwestie van wie kan de meeste pijn verdragen? Dat kan anderhalve maand duren maar ook anderhalf jaar."
Maar het zou Assad volgens Wessels ook kunnen lukken om langzaamaan grote delen van Idlib in te nemen. "Dat wordt een enorm bloedbad. De jihadisten vechten zich dood en de burgerbevolking zal zwaar lijden vanwege bombardementen en wraak."
De Verenigde Naties vrezen een steeds ernstigere confrontatie met steeds meer onvoorspelbare gevolgen en roepen wederom op tot een staakt-het-vuren. De Duitse bondskanselier Merkel en de Franse president Macron willen met Poetin en Erdogan om tafel.
Idlib heeft iedereen opgevangen. Het is Syrië op kleine schaal.
Jobasi wil zijn hoofd niet buigen voor Assad. Het hele huis hangt vol met vlaggen van het vrije Syrische leger. "De Syrische revolutie sterft niet. Hij kan wel ziek worden, maar sterven zal die niet. Want Idlib is niet alleen Idlib meer. Idlib is heel Syrië. Er zitten mensen uit Ghouta, Qalamoun, Damascus, Latakia, Aleppo. Idlib heeft iedereen opgevangen. Het is Syrië op kleine schaal. En wij zullen overwinnen met gods hulp."
Jobasi hoopt naar Syrië terug te kunnen keren. "Ik heb één wens. En dat is dat ik in Saraqib word begraven. De stad is als mijn moeder. Mijn echte moeder is dood, maar Saraqib is mijn moeder. Denk maar niet dat als de grens met Turkije opengaat dat iedereen vlucht. Sommigen blijven. Die vechten tot de laatste snik."
