Er moeten zwaardere straffen komen voor rondtrekkende criminele bendes, vaak afkomstig uit Oost-Europa. Dat zegt het Openbaar Ministerie (OM) tegen Nieuwsuur. Ook pleit de speciale eenheid die jacht maakt op deze bendes voor minder juridische beperkingen. Nu wordt informatie over bendeleden vanwege privacyregels nog niet gedeeld tussen verschillende gemeentes. Daar moet volgens hen verandering in komen.
"We streven naar langere onvoorwaardelijke straffen want de impact van mobiel banditisme op de slachtoffers, op de detailhandel en de samenleving is te groot", zeg Rob van Bokhoven, als landelijk officier van justitie onder meer belast met bestrijding van rondtrekkende criminele groepen.
Twee jaar geleden riepen het OM en de politie de taskforce Mobiel Banditisme in leven. Het viel de politie op dat er door heel Nederland veel overlastgevende criminaliteit plaatsvindt, gepleegd door kleine groepen buitenlandse criminelen zonder vaste woon- of verblijfplaats. De bendes leken zich ook continu te verplaatsten.
Het gaat om veel vormen van criminaliteit, zegt René Middag, projectleider Mobiel Banditisme bij de politie. "Babbeltrucs, diefstal, en inbraak bij woningen, winkels, en bedrijven. Maar ook ladingdiefstal uit stilstaande en soms ook rijdende vrachtwagens."
In de video's hieronder zie je hoe bendes een rijdende vrachtwagen en de gitaarwinkel van Laura Bults beroven:
Wat de politie ook opviel was het grote aantal vaak oudere slachtoffers van babbeltrucs, juist vaak in dorpen waar mensen goed van vertrouwen zijn.
Een van die slachtoffers is de 75-jarige Dries Veldman. Hij wandelde met zijn kleindochter aan de hand op weg naar huis. Hij had net gepind toen hij werd aangesproken door een man met een buitenlands accent die vroeg om een muntje voor de winkelwagen. "Ik pak mijn portemonnee en maak het geldbuideltje open. Kleindochtertje om me heen. Hij pakt het muntje en zegt 'bedankt' en ik loop verder, zit ik later thuis op de bank en pak mijn portemonnee: leeg, weg 150 euro. Ik heb geen aangifte gedaan uit schaamte. Hoog opgeleid, goede baan gehad en dan gebeurt mij dit."
Katvangers
De bendes worden gefaciliteerd door landgenoten die in Nederland wonen. Deze katvangers stellen hun identiteit beschikbaar om de werkelijke criminelen buiten bereik van justitie te houden. Als een crimineel een telefoon of een voertuig op naam van een katvanger zet, kan de politie hem niet traceren via het telefoonnummer of het kenteken.
Ook openen criminelen op naam van katvangers bankrekeningen om zo illegaal toeslagen aan te vragen bij de Belastingdienst of uitkeringen bij het UWV.
In de gemeente Den Haag viel het ambtenaren in 2018 op dat bijna dagelijks groepjes Roemenen met een 'tolk' een burgerservicenummer aanvroegen. Vervolgens vielen er meer zaken op. "We zagen steeds meer mensen met een vals huurcontract", vertelt hoofd Burgerzaken, Sita Kristo. "Die gingen we onderzoeken. Hoe komt het dat je op dat adres in de gemeente Den Haag voor zo'n laag bedrag kunt wonen? Daardoor werden we getriggerd."
Privacy
Den Haag heeft inmiddels naar eigen zeggen "alles dicht en geen last meer van katvangers", maar de landelijke taskforce ziet een waterbedeffect: de criminelen halen hetzelfde trucje uit in andere gemeenten. De leiding wil daarom landelijk beleid tegen katvangers, maar privacywetgeving staat dat in de weg.
"Wij mogen onze data over katvangers niet zomaar delen met andere overheidsdiensten, ook niet met andere gemeenten, vanwege de nieuwe privacyregels ", zegt coördinator Mobiel Banditisme Rene Middag. "Dat is best wel een frustrerend als je rondtrekkende bendes wil bestrijden."
