Het is één van de grootste privé-verzamelingen van 17de-eeuwse maritieme schilderijen ter wereld. En toch wist bijna niemand ervan. 67 Schilderijen die bij elkaar zijn gebracht door een Nederlander, worden vanaf nu eenmalig tentoongesteld in Museum Bredius in Den Haag.
Anthony Inder Rieden woont middenin zijn verzameling. Meteen als de voordeur van zijn woonhuis in Londen openzwaait, zijn de eerste schilderijen al te zien. Ze vullen alle muren, het trapgat en staan op de schouw. Inder Rieden staat in zijn woonkamer en maakt een wijds gebaar. "Het zijn in totaal 67 schilderijen, allemaal van 17de-eeuwse Nederlandse schilders, die ik gedurende veertig jaar heb verzameld."
Kijk hieronder de reportage die Nieuwsuur bij Anthony Inder Rieden thuis maakte.
Een bevriende kunsthandelaar bracht hem op het idee om juist dit type schilderijen te gaan verzamelen, omdat er nog genoeg mogelijkheden waren binnen deze niche. "Ik ben geboren in Santpoort en van jongs af aan was de zee heel dichtbij. Bovendien ben ik een zeiler, dus alles wat te maken heeft met water, zee en boten is aantrekkelijk voor mij."
Dat is precies wat het genre toont: taferelen op het water, het strand of de rivier. Het doet de 79-jarige verzamelaar zichtbaar genoegen om met ons over zijn verzameling te spreken. "Ik kocht mijn schilderijen op de veiling en van kunsthandelaren, maar ik heb me nooit laten adviseren. Ik keek goed en wist meteen of ik het mooi vond. Dat was voor mij het belangrijkste."
Museaal niveau
Als geheel geven de schilderijen een mooi beeld van de Hollandse Gouden Eeuw op het water. Er zijn bekende maritieme namen bij als Van de Velde, De Vlieger, Van Goyen en Storck.
Ook al heeft de verzamelaar vooral op persoonlijke smaak aangekocht, de collectie is van haast museaal niveau, vindt Laurens Schoemaker. Hij is als conservator historische topografie en maritieme schilderkunst verbonden aan het RKD, het Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis in Den Haag. "Sommige schilderijen doen niet onder voor een Vermeer. De kwaliteit is hoog, de stukken kunnen op zichzelf staan."
Schoemaker is verrast over het bestaan van de verzameling. "Er was weinig over bekend. Het leuke is dat Inder Rieden niet alleen op grote namen of op de prijs heeft verzameld, zoals vaak gebeurt, maar juist op wat hij mooi vindt. Dat hij 'eigenwijs' is, zie je meteen aan de collectie. Bovendien merk je dat hij zelf zeilt, dat hij snapt hoe dat werkt. En hij houdt duidelijk van veel licht."
Meteoroloog
Omdat door kenners vaak werd gezegd dat de dramatische wolkenpartijen in de schilderijen er in werkelijkheid nooit zo uit hadden kunnen zien, nam Anthony Inder Rieden in 2006 een meteoroloog in de arm. De Duitse Franz Ossing bestudeert sindsdien de weersomstandigheden op zijn marines.
Een belangrijke vondst is dat de schilderijen meestal veel realistischer zijn dan gedacht. "Neem bijvoorbeld deze Hendrick Jacobsz. Dubbels", wijst Ossing. "Windstille marines zijn kenmerkend voor hem, alleen ontwikkelt zich hier op de achtergrond onweer. Het is perfect 'naar de natuur' geschilderd. Alle onafhankelijke elementen kloppen, dus deze schilder heeft goed naar het weer gekeken. Maar als geheel, dus bij elkaar, kloppen ze weer minder goed. Het is duidelijk een compositie van een kunstenaar."
Een schilderij waarop volgens Ossing meteorologisch gezien interessante dingen gebeuren is Aernout Smits 'Schepen op het IJ bij Amsterdam'. "Je ziet dat de wind van links naar rechts gaat, terwijl de wolken van rechts naar links gaan. De regen zit 'onder de wolk', dat is voor mij een aanwijzing voor de windrichting. Vaak zijn de vlaggen op de schepen ook een mooie indicatie. Of de visvangst, die gebonden is aan een bepaald jaargetijde."
Over de rand poepen
Het zijn juist ook deze details waar Inder Rieden geen genoeg van kan krijgen. "Plotseling ontdek ik dan een klein bootje waar een van de bemanningsleden over de rand poept, het zijn hele gewone mensen. Of je ziet een gat in een zeil en een bezemsteel die wordt gebruikt als mast."
Hoewel eervol moest Inder Rieden wel even nadenken toen Museum Bredius hem vroeg om eenmalig naar buiten te treden met zijn collectie. Het betekent dat alle muren leeg zijn. "Ik ga ze missen! Ze zijn al veertig jaar lang onderdeel van mijn interieur, het is een deel van mijn leven."
'In de ban van de zee' is van 10 december tot 1 maart 2020 te zien in Museum Bredius in Den Haag
