Drie jaar lang wachten op een uitspraak van de rechter, rechters die op hun beurt het werk niet meer aankunnen. Het Nederlandse rechtssysteem staat onder druk. Het is voor twintig topjuristen reden om oplossingen te zoeken voor het vastgelopen systeem. Zo pleiten ze voor een staatscommissie onder leiding van een Deltacommissaris.
"Fundamentele verandering en aanpassing van het systeem vraagt om gedegen onderzoek, dat redden we niet in deze kabinetsperiode", zegt oud-raadsheer plaatsvervanger Gerechtshof Den Bosch Edo Groenewald. Hij schreef samen met de topjuristen een boek over het falen van de rechtsstaat, dat morgen verschijnt.
Politieke sturing
"Het is goed als de reorganisatie van het rechtssysteem over dit kabinet heen wordt getrokken", zegt hij. De rechtsstaat is volgens Groenewald een duas politica geworden in plaats van een trias politica. "De politiek moet op grotere afstand komen, er is veel te veel politieke sturing. Ik vind dat een Deltacommissaris ook jurist moet zijn."
Veel zaken komen nu bij de rechter die daar helemaal niet terecht zouden moeten komen, zegt de jurist. "Die zaken kun je afvangen bij een juridisch loket. Daar moet je veel meer in investeren. Bijvoorbeeld zoals bij gezondheidscentra waar verschillende disciplines bij elkaar zijn gebracht, waardoor mensen niet meteen naar een specialist gaan."
Ook ziet hij een grotere rol voor mediation. "Minister Dekker wil dat ook, maar het werkt nu niet goed uit. Er zijn veel proeven en experimenten, maar men ziet onvoldoende dat mediation en rechtspraak niet samengaan. Beter is het om die twee uit elkaar te halen. Vrijwilligheid en vertrouwelijkheid staan aan de basis van mediation, een rechter dan een knoop door laten hakken staat daar haaks op."
Op eigen benen
Een ander discussiepunt is de efficiëntie van de rechters. "Daar is een enorme slag nodig. We spreken er al jaren over, maar met onvoldoende resultaat."
Volgens Groenewald is verder ook het management een groot probleem. "Het wantrouwen op de werkvloer. De minister bemoeit zich teveel met de bestuurders. Er is te veel politieke bemoeienis. We moeten als rechterlijke macht meer op eigen benen staan. Vernieuwing is ook daar nodig."
In het boek Naar vernieuwing van de (civiele) rechtspleging zijn de suggesties gebundeld. Vandaag worden ze gepresenteerd aan minister Dekker voor Rechtsbescherming. De juristen hopen dat ook hij vindt dat de vernieuwingsoperatie moet worden gedelegeerd aan een staatscommissie.
