Als het gaat om de verduurzaming van Nederland vraagt de politiek van veel sectoren een bijdrage. Niet alleen de bouwers en de boeren, maar ook de zorg. Alle instellingen, van ziekenhuizen en verpleeghuizen tot psychiatrische klinieken, zijn verantwoordelijk voor een enorme hoeveelheid CO2-uitstoot.
GroenLinks en ChristenUnie vinden het hoog tijd voor harde afspraken met de zorgsector. Bijvoorbeeld vastleggen hoeveel minder CO2 er per jaar mag worden uitgestoten. Vorig jaar werden er wel al afspraken gemaakt over het verduurzamen van de zorg, maar die green deal loopt nog niet lekker.
"In de praktijk zien we er nog weinig van terug", zegt Kamerlid Carla Dik-Faber (ChristenUnie). "Er zijn wel artsen en zorginstellingen die een stap willen zetten, maar het is nog niet ingebakken in de zorg." Volgens Kamerlid Corinne Ellemeet (GroenLinks) zijn de afspraken te vrijblijvend. "Het is nu meer een intentieverklaring."
Op rechts vinden ze de discussie belachelijk. PVV-Kamerlid Fleur Agema noemt het waanzin. "Er zijn zoveel grotere problemen in de zorg. Neem het tekort aan verpleeghuisplekken. Dit heeft echt de laagste prioriteit." Daar is Ellemeet het niet mee eens. "Het klimaat is topprioriteit, dat is het ook voor heel veel mensen die werken in de zorg."
Na eenmalig gebruik weggegooid
Zo vinden anesthesist Niek Sperna Weiland en chirurg in opleiding Emma Bruns ook dat de zorg veel groener moet worden. Artsen leggen immers een eed af waarin zij beloven patiënten geen schade te berokkenen. Maar dat strookt niet met het feit dat ziekenhuizen zelf zoveel CO2 uitstoten én heel veel materialen weggooien na éénmalig gebruik.
"Dat weggooien is natuurlijk heel erg zonde", zegt Bruns. "Kunnen we niet nadenken over hergebruik?" Nu worden schroevendraaiers, pincetten en jassen na een operatie gelijk weggegooid. En ieder schroefje dat gebruikt wordt tijdens de operatie wordt apart verpakt in plastic en twee doosjes.
Bij één operatie komt een enorme vuilniszak aan afval vrij, zo laat Bruns in onderstaande video zien.
Anesthesist Sperna Weiland maakt zich vooral druk over de CO2-gassen die vrijkomen in de lucht bij het onder zeil brengen van de patiënt via een kapje. Lang niet iedereen in zijn vak weet daarvan. Terwijl de oplossing simpel is: een patiënt onder narcose brengen via een infuus. "Dat geeft niet of nauwelijks milieuschade en het is medisch gezien even veilig voor de patiënt."
Koen Merkus van onderzoeksbureau Gupta berekende dat de zorgsector verantwoordelijk is voor 7 procent van de totale CO2-uitstoot. "Bijna evenveel uit als Tata Steel en de kolencentrale in de Eemshaven samen." De meeste uitstoot wordt veroorzaakt door energieverbruik van de vele gebouwen, het vervoer (vaak per auto) van zorgmedewerkers en patiënten en het gebruik van geneesmiddelen die niet duurzaam zijn gefabriceerd.
Er valt op deze terreinen nog veel winst te halen, geeft Merkus aan. Dat betekent bijvoorbeeld overschakelen op groene stroom, timers op de verlichting zetten en personeel stimuleren de fiets of het openbaar vervoer te pakken. Maar ook artsen vaker een consult via beeldbellen laten doen, zodat patiënten niet naar het ziekenhuis of de kliniek hoeven te rijden voor een gesprek van 5 à 10 minuten. En bij het inkopen van medicijnen kan worden gelet op de duurzame vervaardiging ervan.
Druppel op de gloeiende plaat
De zorgsector en de overheid hebben wel afspraken gemaakt om de CO2-uitstoot in 2030 te hebben gehalveerd ten opzichte van 2017. Maar deze grote ambities worden volgens Merkus nog niet waargemaakt. Er zijn grotere veranderingen en innovaties nodig om die echt te bewerkstelligen.
En dat kost veel investeringen. De budgetten van de zorginstellingen zijn nu te krap om dit alles zelf te begroten, geeft Merkus aan. "De overheid heeft vorig jaar weliswaar een subsidiepotje van 4,7 miljoen beschikbaar gesteld. Maar dat is een druppel op de gloeiende plaat. Dit kost enkele miljarden."
Kamerlid Dik-Faber (ChristenUnie) zegt: "Ik besef dat er bij verduurzaming een kostenplaatje hoort. We hoeven dat geld natuurlijk niet in één keer uit te geven. Maar ik zie ook dat de energie-rekening duurder zal worden, dus investeren in groenere zorg is de moeite waard. Daar wil ik samen met de zorgsector over nadenken."
