Experts en verslavingsdeskundigen zijn in toenemende mate bezorgd over de impact die gokelementen in games hebben op jonge spelers. "We weten niet precies wat gesimuleerd gokken op langere termijn met kinderen doet", zegt game-onderzoeker Tony van Rooij van het Trimbos-instituut. "Maar gezien de ernst van het onderwerp hebben wij dat liever niet."
De hersenen van minderjarigen zijn nog volop in ontwikkeling en kunnen daarom beter niet aan kansspelen worden blootgesteld, zeggen deskundigen.
Jan Willem Poot, oprichter van Yes We Can Clinics, die veel jeugdige gameverslaafden behandelt, gaat nog een stap verder. Hij pleit voor een verbod op games met "verslavende elementen voor minderjarigen", zoals hij ze noemt. "We zeggen met z'n allen dat kinderen onder de achttien jaar niet naar het casino mogen. Maar we vinden het wel oké als kinderen van 9, 10 of 11 games spelen met die verslavende elementen. Het is echt hetzelfde. Het heeft hetzelfde effect als het gokken in een casino."
Bekijk hier het verhaal over de verslavende elementen in games. Deze publicatie is tot stand gekomen met steun van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten.
Loot boxes
Kansspelen zijn verboden voor jongeren. Maar steeds meer games bevatten zogeheten loot boxes, digitale schatkistjes. Je betaalt als speler dan voor de kans op een prijs, zoals bijvoorbeeld een virtuele sterspeler in het voetbalsimulatiespel FIFA 20. De opbrengst kan buiten het spel verhandeld worden en dat gebeurt ook.
De verslavingsdeskundigen die wij spreken maken zich vooral zorgen om de verslavingsmechanismen en gokelementen in razendpopulaire spellen als Fortnite, World of Warcraft, League of Legends en Apex Legends. De eerste drie zijn volgens de fabrikanten geschikt voor kinderen vanaf 12 jaar. Apex Legends plaatst zichzelf in de categorie 16+.
Volgens de Kansspelautoriteit is steeds onduidelijker waar het spelen van een spel stopt en gokken begint. De autoriteit had kritiek op vier spellen. Twee hebben zich inmiddels aangepast. Momenteel wordt gekeken of de twee andere spellen de wet op de kansspelen overtreden en mogelijk beboet worden. Welke twee spellen dat zijn, wil de Kansspelautoriteit niet zeggen.
Er is meer kritiek op games. Nu steeds meer spellen gratis worden, verandert het verdienmodel. Dat heeft grote gevolgen op hoe die spellen in elkaar zitten. Game-ontwikkelaars zetten allerlei technieken in om spelers te verleiden tot regelmatige speelsessies of tot kleine aankopen binnen het spel.
"Er wordt veel meer geld verdiend aan digitale verkopen en dat verandert de spelervaring", zegt game-onderzoeker van Rooij. Hij noemt Fortnite en Grand Theft Auto 5 als voorbeeld. "Bij dat eerste spel koop je een battle pass en dan committeer je je eigenlijk aan de komende maand spelen. Bij GTA5 denk je in het begin dat je gewoon het spel speelt, maar wordt je eigenlijk langs de in-game-winkel gestuurd om bijvoorbeeld een nieuwe virtuele outfit te kopen."
Staatssecretaris wil geen verbod
Ondertussen is wel duidelijk dat gamen bij een klein percentage spelers uit de hand loopt. De game-onderzoeker vindt dat de game-industrie iets moet doen aan de bescherming of begeleiding van die mensen. "Elke seconde dat de game-industrie niets doet aan bijvoorbeeld loot boxes is een seconde dat ze geld verdienen. Maar ondertussen ontstaat er misschien een generatie kinderen die wat makkelijker het casino inloopt."
Staatssecretaris Paul Blokhuis van Volksgezondheid, Welzijn en Sport laat weten een verbod van bepaalde games voor jongeren niet als oplossing te zien. "Ik zou het veel meer zoeken in het voorkomen van de problemen door het goede gesprek te voeren met ouders, kinderen en het onderwijs. Er zijn zoveel manieren om games aan te bieden, een verbod is dweilen met de kraan open."
Nieuwsuur sprak de 22-jarige Floris Verdoes, die afkickte van zijn game-verslaving en een praatgroep begon:
