Behendig parkeert de Vietnamese toeriste haar OV-fiets voor de pastorie in het Brabantse Nuenen. Even snel een foto maken van de plek waar Vincent van Gogh ooit woonde en werkte. Schuin aan de overkant van de straat, in het tot 'Vincentre' omgedoopte oude raadhuis, trekt een Japanse toeriste haar selfiestick tevoorschijn. Die richt zij op de enorme reproductie van De aardappeleters. Het schilderij werd in 1885 door Van Gogh hier even verderop geschilderd.
De pastorie, het raadhuis en de locatie van de aardappeleters: het zijn drie van de in totaal 39 officiële Van Gogh Monumenten. Erfgoed dat door de provincie is aangewezen en veiliggesteld. "Vincent van Gogh is een van de zonen van Brabant, een icoon voor ons", zegt gedeputeerde Martijn van Gruijthuijsen (VVD). "Hij is kenmerkend voor hoe Brabant was en tegelijkertijd ook voor hoe Brabant in de toekomst wil zijn: creatief en innovatief. Daar zijn we trots op en dat verhaal mag verteld worden."
In de voetsporen van Van Gogh
Van Gogh is big business. Niet alleen in drukbezochte musea als het Van Gogh Museum en het Kröller-Müller Museum. Maar ook in Brabant, waar hij op 30 maart 1853 ter wereld kwam. Van Gogh is er geboren en getogen, en dus is Brabant rijk aan sporen van een van de beroemdste kunstenaars ter wereld.
Steeds meer toeristen komen dan ook naar Brabant om in de voetsporen van Van Gogh te treden. Volgens gedeputeerde Van Gruijthuijsen trekt de provincie jaarlijks zo'n 125.000 Van Gogh-toeristen. Hij verwacht dat dit aantal binnen enkele jaren verviervoudigd zal zijn tot ruim een half miljoen bezoekers.
Zundert, Tilburg, Etten-Leur, Zevenbergen, Helvoirt - er is altijd wel een kerkje, watermolen of school waar Van Gogh wandelde, tekende of schilderde. Je bent als toerist wel even bezig als je alle 39 officiële Van Gogh Monumenten wilt bezoeken. Maar er zijn ook Van Gogh Fietsroutes en er is het museum 'Vincentre', het epicentrum van de Van Gogh-verering in Nuenen. Een echte Van Gogh zul je daar niet zien hangen. Wel veel afbeeldingen, documenten en video-installaties. Maar voor de fans van Van Gogh is het al heel wat dat zij op een plek staan die de kunstenaar zelf ooit betrad.
Vincent van Gogh is een van de zonen van Brabant, een icoon voor ons.
"Het is de gewoonte in Brabant dat wij vertrekken vanuit onze eigen kracht", zegt gedeputeerde Van Gruijthuijsen. Het wekt dan ook geen verbazing dat er zelfs een heus 'Van Gogh National Park' in oprichting is. Denk aan nog meer wandel- en fietsroutes in het gebied waar Van Gogh met schetsboek of schildersezel rondtrok.
"We willen het landschap dat Van Gogh vastlegde tussen Eindhoven, Den Bosch en Tilburg ontwikkelen en zorgen dat de kwaliteiten daarvan behouden blijven", zegt Frank van den Eijnden van de Stichting Van Gogh Brabant. "Samen met waterschappen, gemeenten en maatschappelijke organisaties willen we ervoor zorgen dat we in 2020 de titel "Van Gogh National Park" kunnen verwerven."
Noem het erfgoedlocatie, noem het citymarketing, feit is dat de Van Gogh-erfenis in Brabant breed ondersteund wordt. De provincie ziet er brood in, het Noordbrabants Museum is aan boord voor kunsthistorisch onderzoek. En het bedrijfsleven ziet uiteraard kansen. Hightechechbedrijf ASML, de kersverse hoofdsponsor van het Van Gogh Museum in Amsterdam, gaat ook geld steken in het 'Vincentre' in Nuenen.
Snackbar De Aardappeleters
Het overwegend katholieke Nuenen mag domineeszoon Van Gogh dan destijds voor rare kwibus hebben uitgemaakt, vandaag de dag is er vooral trots. "Hij heeft het verder geschopt dan ik", zegt een inwoner lachend. Al die toeristen die uit de hele wereld naar Nuenen afreizen, prachtig vindt hij het.
Dat er interesse is voor de Brabantse wortels van Van Gogh, is mede te danken aan Ton de Brouwer. Deze voormalige Nuenense gemeentemedewerker is mede-initiatiefnemer van het 'Vincentre'. Zijn enorme Van Gogh-archief op zolder was een dankbare bron bij het samenstellen van de Monumentenroute.
De Brouwer is uiteraard blij dat de provincie en het bedrijfsleven zich steeds meer inzetten voor het behoud van het Van Gogh-erfgoed. "Dat is wel eens anders geweest." Anderzijds is er ook een schaduwzijde: de commercie die overal de naam Van Gogh op zet. Zo is er in Nuenen een Snackbar De Aardappeleters. De Brouwer kan daar evenwel goed mee leven: "In Amsterdam plakken ze nu overal Rembrandt op, want het is het Rembrandtjaar. Dat houd je niet tegen."
De familiebanden van Van Gogh en zijn Brabantse wortels komen ook aan bod op de grote overzichtstentoonstelling die vanaf 21 september te zien is in het Noordbrabants Museum.
