Syriëgangster Xaviera S. uit Apeldoorn heeft van de rechtbank in Turkije een lagere straf gekregen, van ruim zes jaar cel naar ruim vier jaar. Ze heeft inmiddels anderhalf jaar vastgezeten en is - omdat Turkije ook het rechtssysteem kent van vervroegde vrijlating - nu vrij.
Het is nog niet duidelijk of ze zich moet melden, of het land mag verlaten. Als Xaviera terugkeert naar Nederland is het de vraag of er opnieuw een zaak tegen haar gestart kan worden voor deelname aan een terroristische organisatie. Mensen kunnen niet twee keer voor hetzelfde misdrijf worden veroordeeld.
Advocaat en internationaal strafrechtdeskundige Geert-Jan Knoops zegt dat de ervaring wel leert dat terugkerende Syriëgangers in Nederland meteen worden aangehouden. "Er wordt dan gekeken of ze volgens Nederlands recht een strafbaar feit hebben begaan. Is dat het geval, dan volgt er een zaak."
Strijdgebied
Maar geldt dat ook als iemand zijn straf in Turkije al heeft uitgezeten? "Het is aan Turkije om te bepalen of iemand zijn straf heeft uitgezeten. Als dat inderdaad zo is, mag Nederland die persoon niet voor de tweede keer voor dezelfde feiten vervolgen", zegt Knoops.
Haar advocaat Yasar Özdemir zegt dat zijn cliënt sowieso de medewerking nodig heeft van de Nederlandse autoriteiten om naar Nederland terug te keren. "Want ze heeft geen paspoort meer." Ook is de zaak in Turkije nog niet helemaal afgerond.
De vrouwen die zijn teruggekomen, hebben geen problemen veroorzaakt.
Xaviera S. uit Apeldoorn reisde in 2014 naar Syrië en bewoog zich in hooggeplaatste kringen binnen IS, zo bleek bij haar arrestatie in Turkije in 2018. Ze werd toen samen met twaalf andere vermeende IS-strijders opgepakt. Eén daarvan was een voormalige minister van de terreurbeweging.
Maar volgens haar advocaat hoeven we weinig te vrezen van Xaviera. "Deze mevrouw heeft haar straf uitgezeten. Als vrouw mag je niet strijden in strijdgebied, dus zij heeft minder ellende veroorzaakt dan mannen."
Ook wijst Özdemir op ervaringen met andere teruggekeerde IS-vrouwen. "De vrouwen die zijn teruggekomen hebben geen problemen veroorzaakt. Die zijn in Nederland veroordeeld tot 1 tot 3 jaar cel. Die heeft Xaviera in Turkije al gekregen en uitgezeten. En de ervaring leert dat mensen die bewust terugkomen een weloverwogen keuze maken: ze willen hier weer iets van hun leven maken."
Terrorisme
Buitenlandse Zaken laat desgevraagd weten dat er nauw contact is met de Turkse autoriteiten. "Het is aan de lokale autoriteiten of en wanneer ze iemand uitzetten. Het hoger beroep loopt nog dus zij kan Turkije nu niet verlaten", zegt een woordvoerder van het ministerie.
Op zit moment zijn er voor zover bekend bij Buitenlandse Zaken ongeveer zeventig Nederlandse gedetineerden in Turkije. "Zo'n 10 procent van hen zit vast wegens terrorisme."
