Ondanks scherpe tegenstellingen in het publieke debat zijn Nederlanders eensgezind over wat Nederland tot Nederland maakt: de Nederlandse taal, vrijheid en Koningsdag worden het meest genoemd. Wel zijn er opvallende verschillen over de invulling van bepaalde begrippen, zoals vrijheid.
Dat concludeert het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) in het rapport 'Denkend aan Nederland' dat vandaag is gepubliceerd.
Het SCP deed onderzoek naar de Nederlandse identiteit door aan burgers te vragen wat zij zelf belangrijk vinden voor hun gevoel van verbondenheid met hun land. Daarvoor zijn 5000 Nederlanders geënquêteerd, focusgroepen georganiseerd en interviews gehouden. Nooit eerder is zo'n groot wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de Nederlandse identiteit.
Dit zijn de opvallendste conclusies van het onderzoek:
Het SCP noemt het 'opvallend' hoe weinig verschillen naar voren komen tussen Nederlanders naar geslacht, leeftijd, opleiding en afkomst. In grote lijnen zijn mensen het met elkaar eens wat men typisch Nederlands vindt. Naast de Nederlandse taal en Koningsdag worden symbolen en tradities zoals de Nederlandse vlag, pakjesavond en Dodenherdenking gezien als bron van verbondenheid. Ook 'vrijheid' en 'gelijkheid van man en vrouw' scoren hoog.
Religies zoals de islam, het boeddhisme en in mindere mate het christendom worden door Nederlanders niet gezien als onderdeel van de Nederlandse identiteit.
Polarisatie
Hoewel Nederlanders het in de basis eens zijn over wat typisch Nederlands is, zijn mensen het niet altijd eens over de invulling daarvan: "Waar voor de één 'vrijheid' betekent dat je vrij bent om vast te houden aan bepaalde tradities, is voor de ander 'vrijheid' juist de mogelijkheid om daar tegen te demonstreren", aldus het rapport. Volgens het SCP botsen deze visies regelmatig, bijvoorbeeld bij de intocht van Sinterklaas, waardoor de indruk ontstaat van een gepolariseerd land.
Uit het onderzoek blijkt dat Nederlanders deze polarisatie zien als de grootste bedreiging voor Nederland. De islam wordt gezien als de op één na grootste bedreiging van de Nederlandse identiteit.
In aanloop naar het SCP-rapport besteedde Nieuwsuur al aandacht aan de Nederlandse identiteit:
Dit zijn de gevolgen van het dragen of afzetten van een hoofddoek
Eén op de twintig vrouwen in Nederland is moslima, maar zij dragen niet allemaal een hoofddoek. Hoe is het voor hen die wel een hijab dragen? En hoe is het om de hoofddoek af te zetten?
Moet deze vlag niet anders?
Gemeenten en bedrijven kiezen steeds vaker voor de zogenoemde Progress-vlag in plaats van de klassieke regenboogvlag.
'De vraag is: wie gaan we nu beschermen? En ten koste van wat?'
Hoe gaat september eruitzien? Nederland weet het nog niet, maar andere landen wel.