Het Joint Investigation Team (JIT) heeft bekendgemaakt dat vier mannen vervolgd worden voor moord op de inzittenden van de MH17. Het gaat om Leonid Chartsjenko uit Oekraïne en Oleg Poelatov, Igor Girkin en Sergei Doebinski uit Rusland. De vier komen op internationale opsporingslijsten te staan.
Maar Rusland ontkent nog steeds alles. En het JIT, zei vandaag in een persconferentie dat Rusland onvoldoende meewerkt in het onderzoek naar het neerhalen van vlucht MH17. Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken spreekt in een persverklaring van "ongegronde beschuldigingen" die bedoeld zijn om Rusland in diskrediet te brengen voor het oog van de internationale gemeenschap.
Maar hoe gaat zo'n rechtszaak in zijn werk zonder medewerking van Rusland? En hoe kansrijk is het dat men verder komt?
Net zo strafbaar
Marieke de Hoon is universitair docent Internationaal Strafrecht aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Volgens haar gaat het JIT er 'hard in', aangezien de aanklacht moord luidt. En iemand wordt pas voor moord veroordeeld als er sprake is van opzettelijk doden mét voorbedachte rade. En wat de rechter over juist dat laatste aspect zal oordelen is nog spannend.
Het is nu nog gissen naar de precieze argumentatie van het JIT, dat bewaren ze voor in de rechtszaal. Het JIT benadrukt dat het bewijs tegen de verdachten pas in de rechtszaal zal worden getoond, en dat het vertrouwen heeft in de degelijkheid en onderbouwing ervan. Maar De Hoon heeft wel een idee:
"Volgens mij zal hun argumentatie zijn dat die personen die nu als verdachten zijn aangemerkt, nauw hebben samengewerkt met de personen die ervoor hebben gekozen om de buk te lanceren. Dit is niet iets wat op dat moment gebeurde, maar we moeten dit zien als een lang proces met voorbereiding. Deze personen hebben nauw met elkaar samengewerkt in hun plan en hun voorbereiding, daarmee hebben ze een belangrijke organiserende rol en daarmee zijn zij net zo strafbaar als diegene die daadwerkelijk de buk hebben afgevuurd."
Voorbedachten rade
De verdachten zouden zich tegen de 'voorbedachten rade' kunnen verdedigen door te zeggen dat zij de buk afvuurden tijdens een oorlog, en dat zij dachten dat het een militair doelwit was. "Dat zou een goede verdedigingsstrategie zijn", aldus De Hoon. "En hoe ik het vandaag van het JIT hoorde, was dat ze dat een beetje uitdaagden. Kom dan maar, kom maar je verdediging voeren of stuur in ieder geval een advocaat."
De Hoon: "Een buk heeft vaak maar weinig radarmogelijkheden. Ik vermoed dat het JIT gaat beargumenteren: Als je een buk die zo slecht kan identificeren of iets een militair doelwit is of een burgerdoelwit, zo organiseert, transporteert en vervolgens afvuurt, dan is het onderdeel van één grote voorbereide actie. En daarmee voorbedachten rade van moord. Of de rechter daarin meegaat moeten we natuurlijk nog wel zien."
Gevolgen van vervolging
Het lijkt er niet op dat de verdachten ook daadwerkelijk zullen komen opdagen in de rechtszaal, twee van de vier hebben al aangegeven niet te zullen komen. "Het is belangrijk voor de nabestaanden dat ze er zijn, maar het is niet cruciaal voor het proces", aldus De Hoon. Bovendien geeft het JIT ook aan dat de zaak hoe dan ook doorgaat.
De Hoon vertelt dat dat belangrijk is om drie redenen. "Het bewijs wordt dan ook echt getoond in de rechtszaal. En daar komt een oordeel uit, de nabestaanden willen weten wat daar is gebeurd. Een tweede aspect is dat ook als de verdachten niet achter de tralies verdwijnen, ze wel veroordeeld zullen worden. Als zij dan naar het buitenland reizen dan kunnen ze opgepakt worden en uitgeleverd aan Nederland, hun bewegingsvrijheid is dan beperkt."
Tot slot is het zo dat de verdachten afhankelijk zijn van de bescherming van Rusland. "Dat is nu wel zo, maar dat wil niet zeggen dat dat in de toekomst, mocht het regime veranderen, nog steeds zo is."
