'Haal alsjeblieft de IS-kinderen terug'

In Syrië verblijven minstens 170 minderjarigen met een Nederlandse link. Een klein deel van hen bevindt zich in opvangkampen in Noordoost-Syrië. Er zijn zeker vier Nederlandse weeskinderen.

En terwijl minister Grapperhaus van Justitie erbij blijft dat Nederland - vanwege de veiligheidssituatie ter plekke - geen kinderen kan terughalen, besluiten steeds meer landen dat wel te doen.

Jo Becker van Human Rights Watch pleit voor het terughalen van vooral de jongste kinderen. "Veel van deze kinderen zijn jonger dan 12 en vaak jonger dan 5 jaar oud. Hen bestempelen als tikkende tijdbommen is volkomen absurd. Als ze naar huis worden gebracht en opnieuw integreren, denk ik niet dat ze een risico vormen. Ze hebben weer een normaal leven nodig en de mogelijkheid om naar school te gaan."

Radicaliseren

Volgens Becker zijn er ongeveer duizend buitenlandse kinderen in Irak en maar liefst 29.000 in Syrië. "Die kinderen in Syrië komen in meerderheid uit Irak, 9000 kinderen komen uit zestig andere landen. Zij hebben niet voor IS gekozen, maar zijn met hun ouders meegenomen of er geboren."

Ze denkt dat het niet terughalen van de kinderen uit Irak en Syrië een veel groter risico is. "Daar zullen ze alleen maar verder achtergesteld raken en wellicht radicaliseren."

De omstandigheden in de kampen waar de kinderen verblijven zijn volgens Human Rights Watch verschrikkelijk. Het is er vies en overbevolkt. "Hoe langer deze kinderen wegkwijnen in deze kampen, hoe meer schade dat zal berokkenen aan hun psyche. Ze in deze kampen en gevangenissen laten, creëert meer en meer trauma's. Landen moeten dus snel handelen en hun onderdanen identificeren en hun terugkeer faciliteren", aldus Becker.

Klaas heeft vijf kleinkinderen die met hun moeder in het Syrische kamp Al-Hol verblijven. Hij maakt zich ernstige zorgen. "De situatie in het kamp is heel slecht. Toen het koud was, zijn er veel kinderen overleden door onderkoeling. Nu stijgt de temperatuur tot boven de 40 graden. Er heerst cholera en tbc."

Hij roept de politiek op kinderen terug te halen. "Haal alsjeblieft onze kinderen terug. De mogelijkheden en de middelen zijn er om het te doen. Ik hoop dat ik ze ooit in mijn armen kan sluiten."

Criminoloog Marion van San doet onderzoek en heeft veel contact met vrouwen in kampen in Syrië en Irak. Ze vertelt dat er veel stress en angst heerst onder hen, vooral om hun kinderen. "Ik zou het als politicus of als regering niet voor mijn rekening willen nemen als er binnenkort in zo'n kamp heel veel mensen sterven. Met de zomer in het vooruitzicht ligt dat voor de hand."

"Hoe ga je dat uitleggen, dat je zoveel onschuldige kinderen die er niet voor hebben gekozen, hebt laten doodgaan?", zegt Van San.

Onveilig gebied

Maar niet iedereen is voorstander van terughalen, vanwege de risico's voor de nationale veiligheid. Want ook vrouwen en jongens van 9 jaar en ouder zijn mogelijk door IS getraind in gevechtshandelingen en in het plegen van aanslagen.

Minister Grapperhaus laat Nieuwsuur weten dat het "natuurlijk vreselijk is dat er kinderen, door toedoen van hun ouders, in het strijdgebied zitten. Hun humanitaire situatie heeft onze aandacht, dat geldt ook voor de wezen. Maar dit is onveilig gebied waar we dus geen vertegenwoordigers van de Nederlandse regering heen sturen."

Wel spreekt de minister regelmatig over dit onderwerp met zijn collega's van andere EU-landen. Daarnaast heeft hij contact met hulporganisaties. "Die zijn daar inderdaad actief. Maar dat betekent niet dat het gebied veilig is. Het kabinet monitort de situatie voortdurend."