Oogverblindende foto's van David LaChapelle zijn 'net een filmset'

• Annephine van Uchelen

  redacteur cultuur

Andy Warhol, Amy Winehouse, Hillary Clinton, Michael Jackson en Kim Kardashian. Het zijn grote namen die voor de camera van fotograaf David LaChapelle stonden. Zijn foto's kenmerken zich door felle neonkleuren, gewaagde taferelen, veel naakt en verwijzingen naar kunst en religie.

LaChapelle is in Amsterdam voor een tentoonstelling van zijn werk. "Wonderful!", zegt hij terwijl hij naar buiten kijkt. "Amsterdam is net een dorp waar de tijd even is stilgezet." De galerie waar hij exposeert ligt pal tegenover het Rijksmuseum. De Hollandse Meesters en religieuze werken uit de Renaissance zijn voor hem een inspiratiebron.

Hij fotografeerde taferelen met titels als 'The First Supper' en 'Kanye West: Passion of the Christ'. Ook maakte hij foto's van uitbundige bloemen die op het eerste oog doen denken een bloemenstilleven van Van Spaendonck. Wie langer kijkt ziet opeens dat er mobieltjes naast de vaas liggen, van een oud type Nokia. Het geeft een vervreemdend effect.

De carrière van LaChapelle (1963) begint rond 1980 als hij in contact komt met Andy Warhol. Voor zijn tijdschrift 'Interview' maakt de jonge LaChapelle zijn eerste professionele foto's. Daarna gaat het snel. De stijl van de fotograaf is zo opvallend dat grote namen zich verdringen om door hem vastgelegd te worden.

Ook maakt hij reclamecampagnes en muziekclips van onder meer Britney Spears, Whitney Houston en Tupac. Alhoewel niet iedereen even flatteus wordt neergezet, vertelt LaChapelles werk altijd een persoonlijk verhaal. Met haast vooruitziende blik wordt Michael Jackson afgebeeld met witte vleugels, staand op een knalrode duivel. Amy Winehouse zit in zichzelf gekeerd op een omgewoeld hotelbed en Hillary Clinton kijkt met rood behuilde ogen in de lens.

"Als ik iemand portretteer begin ik met goed te kijken naar die persoon zelf", zegt LaChapelle. "De foto moet een optelsom worden van wie iemand is. Met 'Politicians Paradise' wil ik aangeven dat je als politicus in de VS veel geld nodig hebt voor de miljarden verslindende presidentsverkiezingen. Dan loop je het gevaar je ziel aan de duivel te moeten verkopen. Hillary Clinton heeft gaandeweg veel van haar overtuigingen moeten inleveren. Dat is onder alle omstandigheden een groot verlies, zeker in het geval van Clinton."

'Meer filmset dan foto'

Bij LaChapelles geënsceneerde foto's wordt vaak de vraag gesteld of het fotografie is of beeldende kunst. "Dat laatste", zegt Alex Daniëls beslist, eigenaar van Galerie Reflex, waar van 1 juni tot 20 juli de tentoonstelling is. "David gebruikt het medium fotografie, maar vanuit de visie van een kunstenaar. Hij werkte ook als filmmaker en dat zie je meteen. Het stilstaande beeld is meer een filmset, het toont een compleet verhaal."

Zo ook bij 'Self Portrait as house'. Het is een foto van een immens poppenhuis opgetrokken uit neonkleuren. Het is te zien als een altaarstuk uit de Renaissance. Zodra je de denkbeeldige panelen openklapt komen in elke kamer naakte mensen tevoorschijn, biddend, laveloos of euforisch.

Zoals bij veel foto's van LaChapelle lijkt het opgebouwd uit gephotoshopte elementen. "Dat is precies wat ik zojuist mensen in de galerie hoorde zeggen, maar er komt geen photoshop aan te pas", zegt Andreas Blühm. Als directeur van het Groninger Museum organiseerde hij vorig jaar een groot retrospectief over de kunstenaar. "Wat LaChapelle doet is pure ambacht. Hij heeft een weergaloze techniek en bouwt handmatig complete sets waar soms maanden aan wordt gewerkt. Alle negatieven zijn met de hand beschilderd en hij werkt vaak analoog. Mede daardoor is hij een van de grootste fotografen van nu, wereldwijd staat hij in de top tien."

Blühm kocht in 2018 het wandvullende werk 'Seismic Shift' aan, waarvan nu ook een afdruk in Galerie Reflex hangt. Het beeldt het Los Angeles County Museum of Art uit na een aardbeving en een overstroming. De kunstwerken hangen scheef, zijn gescheurd of drijven rond. Kenners zien meteen de nu treurig geknakte haai van Damien Hirst. Jeff Koons' 'Balloon Dog' dobbert hulpeloos rond. LaChapelles eigen werk hangt er ook.

"Natuurlijk was deze aankoop ook een knipoog, ons museum staat in een aardbevingsgebied en we hebben al eens een overstroming gehad", zegt Blühm. "Maar het is vooral een interessant werk omdat LaChapelle reflecteert op de kunstgeschiedenis van de laatste twintig jaar. Deze iconische werken kan bijna niemand meer kopen omdat ze te duur zijn. Hij stelt vragen bij de waarde van kunst en ons bestaan, het gaat over vergankelijkheid en consumentisme. Aan deze set is onder zijn leiding maandenlang gewerkt door de bouwers van de 'Titanic' uit de gelijknamige film." Dan pas wordt de foto gemaakt.

Zelf vindt LaChapelle het belangrijkste dat hij mensen kan raken. Ruim tien jaar geleden ontvluchtte hij de glamourwereld. Hij woont nu op een boerderij in Hawaii en laat zich inspireren door de natuur en de weinig fraaie rol van de mens daarin. "Een foto is pas klaar als iemand anders ernaar kijkt. Op dat moment maak ik contact met mijn publiek zonder dat ik hen ontmoet. Het liefst maak ik werk dat niet uitgelegd hoeft te worden maar meteen emotioneert, net zoals dat soms met een liedje gebeurt."

"Je kunt nooit dicteren wat het met mensen zal doen, iemands eigen ervaringen en leven zijn bepalend. Dat is precies de schoonheid van kunst."