Luuk Mulder en Saskia Dekkers
Luuk Mulder en Saskia Dekkers
Veel Spaanse uitzendkrachten zijn er niet in Nederland, naar schatting gaat het om zo'n 4000 mensen. Maar ruim 10 procent van hen heeft bij de Spaanse ambassade geklaagd over misstanden tijdens hun werk. Slechte huisvesting, onduidelijke contracten en hoge inhoudingen leiden tot schrijnende gevallen.
Het afgelopen jaar ontving de ambassade 478 klachten. En dat baart de Spaanse overheid zoveel zorgen dat ze besloten hebben actie te ondernemen. Ze starten een uitgebreid onderzoek naar de schimmige arbeidscontracten en slechte werkomstandigheden van Spaanse arbeiders in Nederland.
Direct ontslagen
Manuel Juan Ruiz diende ook een klacht in. De 25-jarige uit Ciudad Real kwam begin februari vol goede moed naar Nederland. In een coatingbedrijf in Oost-Nederland zou hij aan de slag gaan voor een goed loon, zeker voor Spaanse begrippen. Maar nog geen vier weken later rijdt hij alweer op zijn scooter rond in zijn geboortestad, een illusie armer.
Begin januari tekende hij in Spanje een uitzendcontract dat hem een minimum van dertig uur werk per week garandeerde. Uiteindelijk werkte hij in drie weken amper dertig uur. Toen hij verhaal ging halen, werd hij naar eigen zeggen direct ontslagen. Ook moest hij het huis waarin hij verplicht verbleef verlaten.
Als je vanuit Spanje hierheen bent gekomen en je maar tien uur per week werkt in plaats van veertig, is dat heel dramatisch.
We spreken Manuel twee dagen nadat hij is ontslagen op een informatiebijeenkomst voor Spaanse uitzendkrachten in Nederland. Werk- en dakloos zoekt hij steun bij zijn landgenoten. En die zijn er volop: zo'n honderd Spanjaarden komen in een zaaltje in Amsterdam-West bij elkaar met hun vragen en problemen over werken in Nederland.
Maria Bruquetas Callejo van de Raad van Spanjaarden in Nederland (CRE) is een van de organisatoren van de bijeenkomst. Zij ontvangt veel signalen uit de Spaanse gemeenschap over misstanden. "We zien voornamelijk problemen met flexwerk. Er zijn veel nul-urencontracten."
Ze ziet dat mensen van ver komen om hier te werken, maar niet genoeg werk krijgen toebedeeld om voldoende te verdienen. "Voor iemand uit Nederland is dat niet heel dramatisch. Maar als je vanuit Spanje hierheen bent gekomen en je maar tien uur per week werkt in plaats van veertig, is dat heel dramatisch."
Al het spaargeld is op
Ondanks zijn slechte eerste werkervaring in Nederland wil Manuel niet meteen opgeven. Op de bijeenkomst ontmoet hij een landgenoot die hem onderdak aanbiedt. Van daaruit gaat hij op zoek naar werk in Amsterdam.
Maar tevergeefs: de volgende keer dat we hem spreken is hij zijn tassen aan het pakken. "Al het spaargeld is op, dat hebben we gebruikt om hier te komen. Ik heb geld moeten lenen om mijn terugvlucht te betalen." Mentaal en fysiek zit hij er helemaal doorheen. "Ik kan niet eens normaal eten kopen."
Volgens Miguel Angel Aznar Nieto, die voor het Spaanse ministerie van Werkgelegenheid en Emigratie op de Spaanse ambassade in Den Haag werkt, neemt het aantal probleemgevallen alleen maar toe. Hij houdt de situatie sinds 2015 in de gaten en ziet het aantal klachten stijgen.
Het zijn met name klachten over slechte en dure huisvesting en onduidelijke flexwerk-constructies. "Het heeft veel te maken met niet ingeloste verwachtingen. Spaanse jongeren worden gouden bergen beloofd, maar dat blijkt niet de realiteit", zegt Aznar Nieto.
Spaanse jongeren worden gouden bergen beloofd, maar dat blijkt niet de realiteit.
Om beter inzicht te krijgen in de problemen heeft het Spaanse ministerie opdracht gegeven tot een wetenschappelijk onderzoek naar de werkomstandigheden van Spanjaarden in Nederland. Professor Pablo López Calle van de Universidad Complutense in Madrid leidt het onderzoek.
"De Spaanse overheid wil maatregelen treffen en meer steun gaan bieden", zegt López Calle. "Binnenkort vertrekken we naar Nederland voor veldwerk. Ik ben benieuwd wat we gaan aantreffen. De groei van distributiecentra in Nederland heeft een grote vraag naar goedkope arbeidskrachten losgemaakt. Dat zal veel Spanjaarden aantrekken."
Voor Manuel maakt het allemaal niet meer uit. Hij rijdt inmiddels op zijn scootertje door Ciudad Real op zoek naar werk. Hij wil de schulden die hij heeft gemaakt voor zijn reis naar Nederland afbetalen. "Om niet gek te worden tel ik alle bedragen maar niet bij elkaar op."
