Waar op andere plekken in de wereld steenkolen in de ban gaan, zet Rusland er juist vol op in. Het land wilde vorig jaar 420 miljoen ton kolen delven, een nieuw record, en de productie moet de komende jaren nog verder groeien. Naar 560 miljoen in 2030. En dat betekent nog meer mijnbouw.
De regio Koezbass, in Siberisch Rusland, is een belangrijk steenkoolwinningsgebied en een van de grootste ter wereld. Nu er nog vraag is naar kolen, zet de regio vol in op de winning ervan. De meeste ondergrondse mijnen worden gesloten. In plaats daarvan wordt er nu in open mijnen naar kolen gegraven.
Met bulldozers en graafmachines worden grote gaten in het landschap gegraven. Bewoners van dorpjes bij de mijnen vrezen de vervuiling, maar zijn ook bang dat het grondwater wegloopt in de gigantische mijnkraters. De mensen in het gebied leven van het land. En dat leven wordt bedreigd nu de mijnbouw verder oprukt.
In het dorpje Apanas zijn de bewoners woest. "Die kolen zijn ons grote leed", zegt een man. De lucht en grond zijn volgens de dorpsbewoners al verziekt. Ze hadden hun hoop gevestigd op de nieuwe gouverneur van de regio. Maar die kondigde aan nog meer te gaan delven, in plaats van de mijnen te sluiten.
Eén grote steengroeve
Volgens econoom Joeri Boelanov is de kolenwinning enorm gestegen. "In de hele Sovjet-Unie werd vroeger 160 tot 180 miljoen ton kolen gewonnen. Nu winnen ze in Koezbass alleen al 240 miljoen ton." De keuze voor kolen is volgens hem een doodlopende weg. "Als mensen zich in de cijfers verdiepen, zullen ze beseffen dat er waarschijnlijk niets goeds uit voortkomt."
De regio profiteert bijvoorbeeld amper van de kolenwinning. De grote winsten worden verborgen op buitenlandse rekeningen en er is steeds minder personeel nodig om het werk te doen. En dus trekt de jeugd weg. "Met de huidige ontwikkelingen zie ik de toekomst somber in", zegt Boelanov. "Als er de komende vijf jaar niets verandert, zal deze regio één grote steengroeve worden."
Onze huizen zijn in waarde gedaald. Niemand wil ze kopen, niemand wil bij een mijn wonen
Mensen maken zich meestal niet zo'n zorgen om de effecten van de mijnbouw op het klimaat, maar wel om het milieu en hun directe omgeving. In het dorpje Berjozovsk ligt het stof van de mijn op de wegen, in de tuinen en op de huizen. In de dikke lagen sneeuw op de daken zie je zwarte sporen zitten.
Galina kijkt vanaf haar huis uit op de heuvels die zijn ontstaan door het opblazen van de grond, voor het creëren van de mijn. "Het is hier erg stoffig en rumoerig. De eigenaar van de mijn spuugt op onze kinderen en onze gezondheid. Het is vreselijk wrang dat hij in het buitenland woont, terwijl hij hier z'n geld verdient."
Ze zou het liefst haar huis verkopen en weggaan. "Maar onze huizen zijn in waarde gedaald. Niemand wil ze kopen, niemand wil bij een mijn wonen." Een buurman vult aan: "Zonder kolen zouden we hier goed kunnen wonen, net als onze voorouders. Die hadden hier een fatsoenlijk leven."
Geld inzamelen voor boete
Dorpsbewoners die in opstand komen tegen de mijnbouw, worden regelmatig opgepakt en geïntimideerd. Een vrouw uit Apanas vertelt: "Vorig jaar demonstreerden onze jongens voor het milieu. De politie heeft ze toen opgepakt en voor drie dagen vastgezet. Ook kregen ze 135 euro boete de man."
Ze vertelt dat het hele dorp vervolgens in opstand kwam. "We hebben toen met zijn allen geld ingezameld voor de boete van die mannen. Zodat zij die konden betalen. Sommigen hebben kinderen, waar moeten ze het geld vandaan halen?"
Mijn vrienden zeggen: Hoe kun je zo'n elektrische auto kopen, zonder vet motorgeluid?
Het gevecht tegen de kolenmijnen lijkt kansloos. Rusland ziet zijn kolenexport, naar Europa en Azië, nog altijd stijgen en verwacht dat dat zo blijft. Toch is er in het hart van de kolenwinning een enkeling die zich inzet voor alternatieve energiebronnen, zoals blogger Kiril Petrov die woont in de stad Novokoeznetsk.
Met het geld dat hij verdiende met zijn blog kocht hij vorig jaar een elektrische auto. Tot groot onbegrip van zijn vrienden. "Zij zeggen: Hoe kun je zo'n auto kopen, zonder vet motorgeluid? Dan zeg ik dat dat voor mij niet belangrijk is. In de 21ste eeuw hechten mensen aan duurzaamheid. Dat de stad en het land schoon zijn. Al is dat hier niet zo, hier hebben we fabrieken en mijnen."
In Rusland over het milieu praten, heeft volgens hem weinig zin. "We staan nog ver achter op Europa en ook op de VS in de zin van milieubehoud. We lopen vijftien, twintig jaar achter in die verandering. Ons land heeft nog een lange weg te gaan."
Wat doen de grootste vervuilers om hun CO2-uitstoot terug te dringen? We maakten een rondje langs Rusland, India, China en de VS. Bekijk het in de video hieronder:
