Zeker twintig mensen hebben hiv gekregen omdat zij niet aan PrEP konden komen. PrEP is een medicijn dat beschermt tegen een hiv-infectie. Het Aidsfonds/Soa Aids Nederland verwijt minister Bruno Bruins van Volksgezondheid dat hij treuzelt met de landelijke invoering van het geneesmiddel. Hiv-artsen vinden het inmiddels zo onverantwoord dat ze patiënten zelf aan PrEP gaan helpen.
In 25 ziekenhuizen, zoals in het Amsterdam UMC, zijn de zo geheten hiv-behandelcentra. Marc van der Valk van de Nederlandse Vereniging van Hiv-Behandelaren (NVHB) vindt de situatie zo onverantwoord dat de ziekenhuizen zelf PrEP verstrekken. "PrEP-zorg hoort thuis bij de soa-poli's van de GGD, maar als toegang tot het middel via die poli's niet beschikbaar is, dan zullen we binnen de 25 hiv behandelcentra in Nederland mensen helpen om aan PrEP te komen."
Boos
Hiv-patiënt Lyle Muns (25) studeert in Amsterdam en werkt daarnaast als sekswerker. Al voor zijn diagnose zocht hij naar PrEP om te voorkomen dat hij het virus zou krijgen, maar omdat het middel op dat moment niet voor hem beschikbaar was, heeft hij een half jaar later alsnog hiv gekregen.
Toen hij de diagnose hoorde van zijn arts, was Muns geschokt. "Ik was het eerste moment vooral boos op mezelf. Verdorie, ik wist zoveel over seksuele gezondheid, hoe kon ik nou hiv krijgen? Maar ik was ook wel gefrustreerd door de regering en het beleid rond PrEP. Want ik was duidelijk op zoek naar het middel en de manier om een hiv-infectie te voorkomen, maar dat was niet mogelijk omdat Nederland achterloopt met het ter beschikking stellen."
Wat is PrEP? Bekijk deze video (de tekst gaat onder de video verder):
Al tweeënhalf jaar is het ministerie van Volksgezondheid bezig met de invoering van PrEP. Huisartsen kunnen het medicijn voorschrijven en bij de Amsterdamse GGD loopt er een proef met het medicijn. De deelnemers moeten zich regelmatig op hiv laten testen.
Maar niet alle GGD's en huisartsen willen PrEP voorschrijven. Ook moeten gebruikers zelf de kosten betalen. In de dagelijkse praktijk gaat het fout. "Mensen weten niet waar ze het middel kunnen krijgen en de medische begeleiding gaat niet goed", zegt Van der Valk. "En als je daardoor bijvoorbeeld te weinig pillen neemt, kan je alsnog een hiv-infectie oplopen."
Hiv-verpleegkundige Loek Elsenburg merkt ook dat huisartsen niet altijd willen meewerken. "Bijvoorbeeld huisartsen die zich niet bekwaam voelen om het voor te schrijven, of vinden dat het een oproep is voor onbeschermde seks en het om die reden niet voorschrijven."
Afname van 50 procent
Tijdens het nationale Aids-Congres in juli vorig jaar was de verwachting dat PrEP snel overal beschikbaar zou komen. Maar minister Bruins schrijft vandaag aan de Kamer dat het nog vijf maanden duurt tot alles is geregeld en PrEP kan worden vergoed. Mark Vermeulen, directeur van het Aidsfonds, is het wachten beu.
"In San Francisco zijn ze vijf jaar geleden al begonnen met PrEP en daar zie je een afname van vijftig procent. Hier zijn we er al tweeënhalf jaar over aan het praten, iedere keer wordt er weer een nieuw advies gevraagd en dat blijft maar doorgaan. Nu wordt er weer gesproken over medio 2019. Wij zijn klaar met praten. We willen de beschikbaarheid van PrEP vandaag in Nederland geregeld hebben."
30 euro
Van der Valk sluit zich aan bij de kritiek. "We zien nu drieduizend gebruikers van PrEP, waarbij we in Nederland nu meer dan twintig mensen hebben die onnodig hiv hebben gekregen. Hiv is een ziekte die je goed kan behandelen, maar dat betekent wel levenslang medicatie slikken. Als je met PrEP, dat 30 euro kost, die infecties kunt voorkomen, dan vind ik dat we dat moeten doen."
Ook Vermeulen merkt dat mensen die graag beschikking willen hebben over PrEP, zichzelf nu niet kunnen beschermen. "Iedere dag vinden er in Nederland nog twee hiv-infecties plaats en we weten dat als PrEP wel beschikbaar zou zijn, er één hiv-infectie minder zou plaatsvinden."
Monitoring
Mensen die nu PrEP willen, blijven voorlopig afhankelijk van de hiv-behandelcentra of van hun huisarts. Minister Bruins voelt niets voor een tijdelijke regeling waardoor PrEP vanaf nu overal te krijgen is.
Het ministerie laat weten alles in het werk te stellen zo snel mogelijk te starten met het middel. "In de komende maanden wordt de inkoop aanbesteed, de subsidieregeling opgezet en de systemen aangepast zodat goede monitoring van het gebruik en de effecten mogelijk is", laat het ministerie van VWS weten.
"Het voorschrijven en gebruik van PrEP is gewoon toegestaan. Dus als hiv-artsen het zelf willen verstrekken, zien wij geen enkel probleem. Dat gebeurt immers al. Het wordt totdat de verstrekking van start gaat echter nog niet vergoed."
